Hulptroepen voor gemeenten nodig

Met de decentralisatie van taken neemt de urgentie toe om kennis te delen. Gemeenten en provincies moeten de kennis kunnen benutten van nationale kennisinstellingen. De kennis van gemeenten moet door ‘Den Haag’ worden gebruikt voor advies en beleid.

Dat stelt de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) in zijn vandaag verschenen Signalement Kennis Delen. Het decentraal bestuur neemt al jaren in belang toe. Veel taken zijn sinds het begin van deze eeuw naar provincies, maar vooral naar gemeenten gedecentraliseerd.

Naast de decentralisatie van taken in het sociaal domein, staan gemeenten de komende jaren voor de Omgevingswet en (deels) het Klimaatakkoord aan de lat. De afwegingen tussen strijdige belangen en visies liggen daarbij op het bordje van decentrale politici. ‘Daarvoor moeten ze goed worden toegerust met de juiste informatie. En daar zit wel een probleem’, constateert de ROB. Raads- en Statenleden ontberen ondersteuning door hulptroepen als de Algemene Rekenkamer, de Raad van State, de Nationale Ombudsman, de Planbureaus en diverse andere adviesorganen, waar de Tweede en Eerste Kamer wel een beroep op kunnen doen.

De formele kennisinfrastructuur is met andere woorden nationaal georganiseerd. Dat moet anders, vindt de ROB. De Planbureaus en de Adviescolleges moeten ook ten dienste komen te staan van de decentrale overheid, adviseert de ROB. Gemeenten en provincies zouden verzoeken voor onderzoek of advies daar moeten kunnen neerleggen. Daartoe dient wel de wettelijke opdracht van planbureaus en adviescolleges te worden verruimd. Bij beoogde decentralisaties moet de toegankelijkheid en beschikbaarheid van kennis prioriteit krijgen. Vaak zijn niet alleen financiën, maar is ook de benodigde kennis ‘het sluitstuk van een ingrijpende operatie’, aldus de ROB.

‘Terwijl kennis (net als het geld) noodzakelijke randvoorwaarden zijn voor decentrale overheden om van een decentralisatie- operatie een succes te maken.’ Provincies kunnen een intermediaire rol vervullen bij de kennisuitwisseling tussen hun gemeenten en de nationale kennisinstellingen. Dat zou via provinciale kennisinstellingen geregeld kunnen worden. De regering en het parlement moeten bij hun aanvragen voor onderzoek en advies de decentrale overheden betrekken.