Nederland heeft een traditie in het proteststemmen, om op deze manier een bepaalde ontevredenheid kenbaar te maken of wellicht uit ballorigheid. Zo was bijvoorbeeld de bekende Amsterdamse figuur Hadjememaar in de jaren twintig van de vorige eeuw raadslid in de gemeente Amsterdam. Deze man kon onmogelijk serieus genomen worden gezien zijn leefstijl, maar kreeg toch voldoende stemmen voor een zetel in de gemeenteraad. Ook de Boerenpartij (met als voorman boer Koekkoek) was in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw een duidelijke protestpartij.
Maak van blanco stem een echte stem (2)
Bij de verkiezingen van pakweg de laatste tien jaar tekenen zich steeds grote verschuivingen af in de verkiezingsuitslagen. Het electoraat…
Illustratief voor de Nederlandse hang naar ballorigheid en proteststemmen was de Tegenpartij van het duo Van Kooten en De Bie in de jaren tachtig. Als deze “partij” aan de verkiezingen mee zou hebben gedaan hadden ze ongetwijfeld enkele zetels gekregen. De ultieme blijk van de stem als” uiting van walging” (zie mijn vorige column) was in 2002 toen de LPF met 26 zetels in de Tweede Kamer kwam. Let wel, de lijsttrekker Pim Fortuyn was op de dag van de verkiezingen al overleden. Hoe groot moet de onvrede van de kiezer zijn geweest om zo massaal op een overleden persoon te stemmen?
Met eerst de LPF van Pim Fortuyn en nu de PVV van Geert Wilders, lijkt het erop dat de ontevreden kiezer inmiddels z’n stem kwijt kan. Iets wat bijvoorbeeld in de jaren tachtig van de vorige eeuw nog niet mogelijk was ten tijde van de Centrumpartij en de Centrumdemocraten. De partij van wijlen Hans Janmaat. Er was in die periode ongetwijfeld een enorm electoraal potentieel voor deze partij. Maar het gebrek aan charisma van de partijleider, gevoegd bij de verstikkende politiek correcte stemming in die periode, waren een te hoge drempel om daadwerkelijk een stem uit te brengen op deze partij.
Maar de centrale vraag is waarom je een politieke partij nodig hebt om je ontevredenheid kenbaar te maken. De “algemeen ontevreden kiezer” zonder echte partijvoorkeur (c.q. met een afkeer voor andere politiek partijen) heeft een beperkte keuze. Het alternatief is niet stemmen. Maar dit levert niets op. Natuurlijk zullen de politici bij een lage opkomst zich afvragen wat er aan de hand is, maar de 150 kamerzetels worden gewoon verdeeld. Een oplossing zou kunnen zijn om het aantal zetels in de Tweede Kamer te relateren aan de opkomst bij de verkiezingen. Dus bij 70% opkomst wordt het aantal Kamerzetels …
Maar er is nog een alternatief. Kiezers hebben nu ook de mogelijkheid om een blanco stem uit te brengen. Wat een kiezer hiermee moet is mij niet duidelijk. Het heeft in ieder geval geen enkel effect op de uitslag. Het fenomeen blanco stem zou moeten worden gemoderniseerd. Een blanco stem zou gewoon moeten meetellen als een echte stem. Als ware het een politieke partij. Partij Blanco of zoiets. Het verschil is dat de betreffende kamerzetels onbezet blijven. Het grote genoegen van de ontevreden kiezer is dat hij bij de Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer veel lege stoelen kan aanschouwen. Je zou zelfs nog campagne kunnen voeren voor de blanco stem. Welke politieke partij durft deze staatrechtelijke vernieuwing in z’n programma te zetten?
Reacties: 5
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Prima idee, met een beetje geluk haalt die blanco-stemmer meer dan éénderde van de zetels en kan elke grondwetswijziging voorkomen en nog beter, behalen de blanco-stemmen samen meer dan de helft van de zetels, dan ligt de democratie direct plat.
@Jan
Ik bespeur hier een misverstand. Als blancostemmen de kiesdeler beïnvloeden krijg je alleen inderdaad zetels. Maar die beslissen niks. Dat kan alleen een volle zetel doen. Dus zelfs in het geval dat in de nieuwe 2e Kamer slechts 75 zetels gevuld worden, en er zou een verhouding zijn van 60/15 aan voor/tegens, dan is uiteraard het betreffende voorstel gewoon aangenomen. Waarom het dan toch goed is dat het mogelijk is om lege zetels te krijgen? Zo krijgen de nee-stemmers een stem, zonder dat ze op allerlei rare protestpartijen moeten stemmen. Verder betekent dit dat allerlei kleine, de balans verstorende partijtjes buiten de boot vallen. Dat vergemakkelijkt de kabinetsformatie. Bovendien zijn lege zetels elke politieke partij uit welbegrepen eigenbelang een gruwel. Dus zullen alle partijen meer dan nu geneigd zijn om de kiezer serieus te nemen zodat er zo weinig mogelijk mensen blanco stemmen. Ik durf de stelling aan dat geen enkele partij zich momenteel ook maar dát aan de kiezer gelegen laat liggen. Dat hoeven ze ook niet, want die kiezer heeft geen bal te vertellen. Hij kan alleen ja zeggen of niks. Sterker nog, zelfs op de te benoemen kandidaten heeft hij amper invloed. Want bij elke kieslijst van elke partij staan de mensen die de partij in de Kamer wil op de verkiesbare plaatsen. Omdat het bijna onmogelijk is om louter op voorkeursstemmen in de Kamer te komen, heeft ook hier de kiezer vrijwel geen invloed op de benoemingen. Jammer genoeg verwacht ik niet dat één partij dit stelsel wil invoeren. Die hebben allemaal liever burgers zonder echte invloed. Vandaar alle flauwekulbeloften, alle tralaladebatten met nikszeggende antwoorden op de verkeerde vragen. Het enige waar ik op hoop is dat in één van deze debatten eens expliciet gevraagd gaat worden aan de lijsttrekkers, of en waarom zij dit stelsel (niet) willen invoeren. Daarvan zou ik pas goed wakker worden.
Al ruim twee jaar geleden had ik een soortgelijk idee:
http://rudhar.com/politics/election/legzsmnl.htm
@ Ruud Harmsen
vreemd idee: mensen die uit protest blanco stemmen, vóór elk wetsvoorstel en motie te laten stemmen. Tegen zou veel logischer zijn.
Criticus op 5 september 2012 16:19:
Lekker puh, hadden ze maar moeten stemmen.
Maar goed, mijn voorstel kan gelukkig weer 4 jaar de kast in, want er is verrassenderwijs gelukkig wel een duidelijke en formeerbare verkiezingsuitslag gekomen.