Kamer erkent financiële problemen decentraal bestuur

De Tweede Kamer wil actie om de financiering van decentrale overheidstaken te verbeteren. Dat is de strekking van een motie, die hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga een 'doorbraak voor gemeenten' noemt.

Medeondertekenen
De motie, van Kamerleden Pieter Grinwis (ChristenUnie) en Inge van Dijk (CDA), stelt dat de huidige wetten die de financiering van decentrale overheidstaken regelen, onvoldoende worden nageleefd. ‘Nadere regels’ zijn nodig om toe te zien op de naleving van die wetten. Daarnaast moet de positie van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) worden versterkt. De minister moet in de toekomst alle wetsvoorstellen die aan het decentraal bestuur raken, medeondertekenen. De motie werd gesteund door alle fracties behalve de VVD en de PVV.

Doorbraak
Emeritus hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga noemt de motie een 'doorbraak voor gemeenten'. Elzinga heeft de afgelopen anderhalf jaar gewerkt aan voorstellen om de bestuurlijke en financiële verhoudingen tussen de verschillende overheidslagen te herstellen. Zo heeft hij in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een voorstel voor een nieuwe wet op het decentraal bestuur geschreven. Hij ziet de motie als een teken dat er in de Tweede Kamer draagvlak is voor de voorstellen die hij de afgelopen tijd heeft gedaan.

Efficiencykorting
'Uit de motie blijkt dat men de problemen ziet', aldus Elzinga. 'Het is nu al zo dat in de wet staat dat er voldoende financiering moet zijn voor taaktoedelingen aan het lokale bestuur. Maar daar hebben we ons de laatste tijd niet aan gehouden, omdat er werd gedacht: de gemeenten kunnen het goedkoper, we passen efficiencykorting toe. De Kamer zegt nu: die kortingen zijn eigenlijk gewoon in strijd met de regels die we hebben.'

Vakdepartementen
Ook het versterken van de positie van de minister van Binnenlandse Zaken is wat Elzinga betreft hard nodig. 'De minister van BZK is systeemverantwoordelijk voor het decentraal bestuur, maar dat komt de laatste tijd niet goed uit de verf omdat de vakdepartementen eigenlijk de baas zijn.' Het besluit van de Kamer, om alle nieuwe wetsvoorstellen die raken aan het decentraal bestuur te laten medeondertekenen door de minister van BZK, vindt Elzinga een goede stap om de regiefunctie van de minister te verstevigen.

Zorgen
Over de interbestuurlijke verhoudingen en de financiering van decentrale overheidstaken bestaan al lang zorgen. Met name de decentralisaties in het sociaal domein, waaronder de jeugdzorg en de Participatiewet, zijn al een tijd oorzaak van onenigheid tussen de bestuurslagen. Ook de financiering van de nieuwe inburgeringswet, die op 1 januari 2022 ingaat, staat ter discussie. Dat het decentraal bestuur over onvoldoende middelen beschikt, vinden niet alleen de lokale overheden zelf, maar ook partijen als de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Raad van Europa.