Toeslagen
Sinds 1929 geldt voor ambtenaren een speciaal arbeidsrecht. Dat betekent onder meer dat zij vier keer in beroep mogen gaan tegen ontslag. Daardoor kan zo'n procedure vele jaren duren. Gewone werknemers kunnen hooguit twee keer hun ontslag aanvechten bij de rechter. Ook gelden voor ambtenaren allerlei toeslagen na ontslag.
Uit de tijd
Volgens CDA en D66 zijn de twee rechtssystemen op de arbeidsmarkt omslachtig en uit de tijd. De overheid kan nu moeilijk snijden in het eigen personeel. Daarnaast moeten alle regels en wetten nog voor de overheidssector worden vertaald, wat veel administratieve rompslomp oplevert.
Makkelijk overstappen
De gelijktrekking van de arbeidsrechten zal er volgens de twee partijen bovendien toe leiden dat werknemers makkelijker overstappen tussen de overheid en de private sector. Al met al zal er honderden miljoenen euro's kunnen worden bespaard als het speciale recht voor de ongeveer 1 miljoen ambtenaren verdwijnt, stellen Koser Kaya en van Hijum.
Geen speciale rechten meer voor ambtenaar
CDA en D66 willen dat ambtenaren hun speciale arbeidsrecht kwijtraken en dezelfde rechten krijgen als andere werknemers in Nederland.…
Makkelijk overstappen
De gelijktrekking van de arbeidsrechten zal er volgens de twee partijen bovendien toe leiden dat werknemers makkelijker overstappen tussen de overheid en de private sector. Al met al zal er honderden miljoenen euro's kunnen worden bespaard als het speciale recht voor de ongeveer 1 miljoen ambtenaren verdwijnt, stellen Koser Kaya en van Hijum.
De gelijktrekking van de arbeidsrechten zal er volgens de twee partijen bovendien toe leiden dat werknemers makkelijker overstappen tussen de overheid en de private sector. Al met al zal er honderden miljoenen euro's kunnen worden bespaard als het speciale recht voor de ongeveer 1 miljoen ambtenaren verdwijnt, stellen Koser Kaya en van Hijum.
Kamermeerderheid
Volgens de woordvoerder van D66 is Koser Kaya al sinds 2005 bezig met deze kwestie. Ze had toen een motie ingediend, samen met de LPF destijds, die een Kamermeerderheid haalde. De opeenvolgende kabinetten deden daar echter niets mee.
Smeerolie
D66 is blij dat het CDA zich nu bij het initiatief aansluit. Ze verwachten brede steun te krijgen, omdat veel partijen in deze tijden van bezuinigingen ervoor pleiten de overheid grondig te hervormen. De twee partijen zien hun voorstel als smeerolie voor deze reorganisatie. Koser Kaya en Van Heijum sturen hun initiatief eerst naar andere politieke partijen en maatschappelijk organisaties om eventuele opmerkingen te kunnen verwerken. Lees hier hoe het met de speciale ambtenarenstatus zit in andere EU-landen.
Wat vindt u? Reageer op de stelling
Reacties: 24
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
OK, dan ga ik me als ambtenaar ook commercieel opstellen. Bij elke taak ga ik denken: wat schuift het?
Het publieke belang? Wat schuift het?
Als dit doorgaat, heeft de overheid definitief aangegeven dat ze zichzelf beschouwt als niet meer dan een bedrijf, een 'concern'. Laten we de hele overheid uitbesteden aan Philips, Shell of Unilever, of nog beter, aan een bouwbedrijf, dan weet iedereen meteen waar hij aan toe is.
En het dan via De Telegraaf bekend maken. Lekker populistisch scoren.
Op zich een goed idee, er komt alleen nooit wat terecht van dit soort stoere taal.
Te flauwe verkiezingsretoriek dit.
Interessant om het voorstel van D66 en het CDA even te koppelen aan de discussie elders op deze website, onder het artikel "VNG wil 'ultieme poging' om tot CAO te komen". Daar zegt Herman van de Velden dat ambtenaren nu juist minder rechten hebben dan gewone werknemers. Hij geeft twee voorbeelden:
het recht op vrije meningsuiting is beperkt.
het recht om te staken is beperkt.
Als ambtenaren geen extra rechten (bescherming) meer krijgen, dan moeten ze natuurlijk ook dezelfde rechten krijgen op andere gebieden. Dus voortaan mogen ambtenaren:
vrij en publiekelijk hun mening uiten over het functioneren van hun werkgever; en
voortaan mogen ze ook vrijelijk staken, zonder met het publieke belang rekening te houden.
Is dat wat D66 en het CDA willen? Of willen ze ambtenaren reduceren tot een soort slaven zonder rechten en met alleen maar plichten? En hoe denken ze dan dat zulke slaven zich zullen gaan gedragen? (De reactie van Henk geeft al een aardig voorbeeldje van de mentaliteit die je dan bij overheidsdienaren kweekt.)
De overheid is geen bedrijf en moet zich ook niet zo willen opstellen. En amtenaren komen niet zo makkelijk in het bedrijfsleven binnen omdat het ambtenaarschap, juist vanwege de vooroordelen, bij een sollicitatie een handicap is.
Ik heb er geen problemen mee, mits de lonen dan ook navenant worden gewijzigd. Maar daar zullen we (zoals ambtenaren al decennia gewend zijn) wel weer heel lang op moeten wachten
Inmiddels 35 jaar in dienst van de gemeentelijke overheid an alles al meegemaakt:
-begin negentiger jaren: bestek kortingen: structureel minder salaris, accepteer dat nu maar want je hebt immers een sterke rechtspositie!
-ontkoppeling gemiddelde salarisontwikkeling profitsector: geen trendvolger meer maar accepteer dat nu maar want je hebt immers zo'n sterke rechtspositie!
-meegedaan aan de pakketvergelijking eind negentiger jaren: midden en hoger personeel een aantoonbare forse salarisachterstand bij bedrijfsleven wanneer taken en veranwoordelijkheden en daarbij behorende beloning van ambtenaren werden vergeleken met soortgelijke functies in bedrijfsleven; deze achterstelling liep soms op in de tientallen procenten maar accepteer dat nu maar want je hebt immers zo'n sterke rechtspositie;
-zet die sterke rechtspositie maar op de helling, werkgever, maar compenseer dan ook de achterstelling in beloning, die de ambtenaren al decennia accepteren met als dooddoener die sterke rechtspositie
Lekkere beeldvorming:
4x in beroep tegen ontslag??!!
Citaat "Dat betekent onder meer dat zij vier keer in beroep mogen gaan tegen ontslag."
Volgens mij kan de ambtenaar alleen in beroep bij de rechtbank en vervolgens hoger beroep bij de Centrale Raad van Beroep...
Volgens mij is de allerbelangrijkste reden van de extra ontslagbescherming (in zover die nog bestaat) het voor bestuurders moeilijk maken om directe invloed uit te oefenen op het aanname belid. Er zijn verschillende landen waar na de verkiezingen iedereen van de verkeerde partij wordt ontslagen (tot de vuilnisophaler aan toe) en bestuurders ook hun eigen kabinetten mee nemen etc.
Wat me opvalt in al deze reacties is hoe vaak het woord 'rechten' wordt gebezigd. En dat geeft duidelijk de armoede van de ambtelijke cultuur aan. Men denkt in 'rechten'. Je zou het jezelf zoveel leuker kunnen maken als je meer uitgaat van 'kansen' dan van 'rechten'. Van 'kansen' krijg je energie, van 'kansen' ga je harder lopen en 'kansen' stimuleren je creativitieit om die kansen (optimaal) te benutten. En daar wordt je dan weer blij van.
'Rechten' leiden tot mopperen - zoals Jan zo treffend laat zien -, tot negatieve energie ("weer worden onze rechtren aangetast") en tot passivitieit.
En juist die negatieve energie is een belangrijkere obstakel bij het vinden van een baan in het bedrijfsleven, dan het spreekwoordelijke ambtelijke arbeidstempo. Dat gaat immers vanzelf omhoog als je de eisen opschroeft. ,
Beste Morsnova, wellicht valt het woord rechten hier zo vaak, omdat het stuk waar we op reageren juist daarover gaat?
Morsnova kan er ook wat van, het woordje 'kansen' gebruiken waar eisen bedoeld wordt.
Politicus zeker?
op een belangrijk punt krijgt de ambtenaar straks meer bescherming. Nu wordt zijn ontslag pas achteraf getoetst, terwijl dat bij anderen vooraf moet gebeuren. Binnenkort wordt na vier jaar procederen waarschijnlijk besloten dat ik niet ontslagen had mogen worden. Toetsing vooraf had mij veel problemen gescheeld.
@Morsnova: U vindt het "opvallend" dat het woord "rechten" zo vaak wordt gebezigd in de reacties op dit artikel. Tip: dit komt doordat dit het onderwerp is van het artikel.
U bent zelf ooit vier jaar ambtenaar geweest, zei u in een eerdere discussie op deze website ("Actievoerende ambtenaren gaan nu echt los"). U zou dus moeten weten hoe naïef het is om te denken dat elke ambtenaar voldoende kansen krijgt, als hij ze maar zou benutten. Een beetje zoals de Amerikaanse droom: "Van krantenjongen tot miljonair". Zo werkt het in ambtelijke organisaties over het algemeen helemaal niet.
De defensieve denkwijze in de ambtelijke cultuur, waar u terecht op wijst, is het gevolg van hoe het in de praktijk werkt in ambtelijke organisaties. En die praktijk hangt samen met de verhoudingen tussen bestuurders en ambtenaren.
Doordat vernieuwend, kansengericht denken van de meeste ambtenaren niet welkom is, maar door bestuurders en hoge managers juist als niet-opportuun wordt ervaren, passen de meeste ambtenaren zich aan. Ze leren gaandeweg dat "denken in kansen" hun alleen maar ellende oplevert, terwijl rechten tenminste een gedeeltelijke bescherming bieden tegen volstrekte willekeur van boven.
Niet die rechten leiden tot mopperen, zoals u beweert, maar de aantasting daarvan. En vooral: een werkomgeving die weinig perspectief biedt, en met name ook weinig perspectief op ontsnapping. Het is een fuik waar veel ambtenaren in hun jonge jaren ingezwommen zijn.
Ik heb het vaak zien gebeuren: een zelfbewuste jongere die binnenkomt. Na verloop van enkele jaren zie je het gezicht wat verstenen. Diep in zijn hart weet de betreffende persoon dat hij/zij in de val is gelopen, maar de meesten willen het voor zichzelf niet toegeven, want dan zou het ook moeilijker worden tegenover anderen vol te houden dat ze zinvol bezig zijn. Terwijl het ophouden van die façade van zinvolheid weer nodig is voor het realiseren van een "normale" loopbaan in de ambtenarij.
Sympathiek, dat "denken in kansen". Ik doe dat zelf ook nog steeds. Maar vraag me niet wat ik daarbij onderweg tegenkom.
@Q leuk weer met elkaar in gesprek te zijn.... ik herken even als u dat beeld van die jonge ambitiueze ambtenaar, die niet wil toegeven in de fuik gezwommen te zijn. Daar echter gaat het wat mij betreft helaas fout. Als deze man voelt, dat hij in de fuik gezwommen is, en zich daar dus niet lekker bijvoelt zou hij ervoor moeten kiezen om iets aan zijn benarde positie te doen, bijvoorbeeld door van baan te wisselen. Anders verandert hij langzaam in een verzuurde medewerker en die rol zal hem niet gelukkig maken.
Ik ben het met u eens, dat sommige bestuurders liever slaafse ambtenaren willen, dan initatiefrijke. Dat geldt overigens lang niet voor alle bestuurders, als je tenminste maar de bestuurder de lauweren van jouw initiatief gunt. Wellicht geldt het zelfs meer voor die ambtelijke managementlaag, die niets anders wil dan de eigen positie te houden.
De vraag is evenwel of je daarom maar moet ophouden om in kansen te denken. Het feit, dat een van de reageerders denkt, dat ik met 'kansen' 'eisen' bedoel zegt al genoeg over die defensieve moraal.
Ook om deze reden zou een grote arbeidsmobilitiet bij de overheid geen kwaad kunnen: het is een probaat middel tegen verzuring.
Ik kom ze elke dag tegen, ambtenaren met plezier in hun werk en hart voor de zaak. Die zijn makkelijk te vinden binnen de waterschappen. Maar misschien dat het bij andere sectoren anders is?
Het probleem van het ontslagrecht zit 'm niet in eisen ofzo, maar in de bescherming tegen willekeur door bestuurders.
@Paul: wie nuttig werk doet en daarbij niet al te veel gehinderd wordt door bureaucratie en politiek, gaat al gauw met plezier naar zijn werk. Het zou een aardig idee zijn de mate van "bureaucratisering" en "politisering" in verschillende overheidssectoren te onderzoeken. Het vereist wel onderzoekers van hoog niveau - en dus niet één of ander onderzoeksbureau dat vooral een opdrachtgever wil behagen.
@Morsnova: Ja, leuk elkaar weer eens tegen te komen in wederzijdse anonimiteit. Het probleem met een fuik is dat degene die erin zwemt, hem pas ontdekt op het moment dat het al moeilijk is geworden er nog uit te ontsnappen.
Arbeidsmobiliteit is dus lang niet altijd haalbaar. En hoe haalbaarder zulke mobiliteit is, hoe kleiner de kans dat het een probaat middel tegen verzuring is. Mobiliteit heeft pas een anti-verzurend effect als het nieuwe werk echt anders is dan het oude.
Inderdaad ligt het meestal wat complexer met de onderdrukking van de creativiteit en het initiatief van ambtenaren dan ik schetste. Maar die mechanismen bestaan wel degelijk en zijn bij overheden bijzonder sterk. Ze zijn niet alleen een oorzaak van de defensieve ambtelijke cultuur, maar worden daar ook door in stand gehouden. Het is dus deels een kip-ei-verhaal. De vraag is op welke manier je de meeste kans maakt die kringloop te doorbreken. In ieder geval niet door ambtenaren eenzijdig hun rechten af te nemen.
Prima, krijgen ambtenaren dan ook eindelijk een normaal salaris en wordt de schalen en periodieken systematiek afgeschaft die ervoor zorgt dat je nooit marktconform betaald wordt?
Ambtenaren hebben inderdaad speciale rechten alhoewel die al 30 jaar geleden behoorlijk zijn teruggedraaid. Het is echt niet zo moeilijk meer om een ambtenaar te ontslaan en vele werken slechts op tijdelijke contracten die simpelweg niet verlengd worden.
Maar de nadelen van het ambtenaarschap zijn er nog wel: laag salaris en een achterhaald systeem waardoor er niet vrij onderhandeld kan worden over loon.
@Jofel Het is een wijdverbreide misvatting, dat ambtenaren per definitie slechter betaald worden dan op overeenkomstige functies in het bedrijfsleven. Maar voor een aantal functies geldt dit wel degelijk!
Ik ben het volkomen met je eens, dat dat zotte systeem met schalen en periodieken niet meer van deze tijd is. Maar ja, ga dat de vakbonden maar eens uitleggen, want die hebben die zotternij uitgevonden.... ik ben het eveneens volledig met je eens, dat ambtenaren bij indiensttreding zelfstandig over hun arbeidsvoorwaarden, inclusief loon, moeten kunnen onderhandelen. Daarmee worden de salarissen meer marktconform en wordt de overheid wellicht ook een aantrekkelijker werkgever voor zoekers op de arbeidsmarkt.
Een nadeel is wel, dat met name aan de onderkant van het loongebouw niet zoveel te onderhandelen valt , als de sollicitanten al de vaardigheden hebben om zulks te doen. Je zou dus wel iets van minumumsalarissen voor functiegroepen moeten hebben om daar bescherming te bieden.
CAO's zijn als zodanig uit de tijd, nu de meeste werknemers mondig en opgeleid genoeg zijn om hun eigen arbeidsvoorwaarden te regelen. Dat geldt des te meer voor bedrijfstak-CAO's.....nu is het onmogelijk om bijvoorbeeld vuilnismannen meer salaris te geven omdat hetzelfde percentage voor elke ambtenaar moet gelden., waardoor dit extraatje voor deze groep vuilnismannen veel te duur wordt. Het CAO systeem bijt hier in zijn eigen staart.
Kortom, laten we ophouden met die rare CAO's, maar wel een bescherming bieden voor de lagere functies.
@Morsnova: Dus u wilt de ambtenaren zowel rechtspositie als loon afnemen... Nou, dan zullen in de toekomst alleen diegenen die echt geen enkel alternatief hebben, ambtenaar willen worden, plus wat carrière-figuren die als high potentials instromen en een voorkeursbehandeling krijgen. Reken maar dat dit de kwaliteit van het uitvoeringsapparaat van de overheid aan zou tasten, wat weer een verdere imagoverslechtering tot gevolg zou hebben, waardoor een negatieve spiraal zou ontstaan. Welkom, bananenrepubliek!
Wilt u ook in het bedrijfsleven geen CAO's meer? Dan wordt het overgrote deel van de Nederlandse werknemers de dupe, inclusief de ZZP'ers. Want hun concurrentiepositie op de arbeidsmarkt zal ook worden aangetast als de CAO's geen referentiekader meer vormen (en de vakbonden dus niets meer in te brengen hebben). Waar u naartoe wilt, is een rat-race op de arbeidsmarkt, zoals in de Verenigde Staten. Misschien voor u persoonlijk wel prettig, maar absoluut niet goed voor de meeste mensen in dit land.
Het zoveelste voorbeeld dat de publike moraal van deze kamerleden zwak is ontwikkeld en zij ook niets met het wezen van de openbare dienst hebben.
Wat mij betreft akkoord, maar dan hoop ik nooit meer van de politiek te horen dat de ambtenaar een voorbeeldfunctie heeft of een bijzondere status.
Alle rechten onverkort invoeren, inclusief het stakingsrecht als aan loonvorderingen, die uiteraard marktconform zijn, niet wordt tegemoet gekomen.
Enkele extra vragen @Morsnova: U stelt dat u wel "de lagere functies" bescherming wilt bieden. Maar hoe ziet u dat voor u, als het niet via een CAO is? Via wetgeving? Dat is nog minder flexibel.
En hoe gaat u "lagere functies" definiëren? Op grond van bruto loon? Dan creëer je een "rechtspositionele inkomensval". Mensen die door hun lage inkomen nog rechtsbescherming hebben, willen niet meer gaan verdienen omdat ze dan opeens hun rechten kwijtraken.
Je zou nog hulpconstructies kunnen bedenken met gedeeltelijk verlies van rechtsbescherming, doorbetalingsverplichtingen tot een bepaalde grenswaarde, overgangsperiodes e.d. Dat zou het juist ingewikkelder, ondoorzichtiger en minder flexibel maken dan het huidige systeem. Terwijl u die complexiteit juist "zotternij" vindt. Dus nogmaals: hoe zou u e.e.a. willen vormgeven?
@Q Hoe weet ik ook nog niet, maar ik dacht iets in de zin van minimum-lonen voor bepaalde functiegroepen. Dat lijkt op een CAO, maar het legt alleen het minimum vast en de rest is vrij onderhandelbaar hetzij bij indiensttreding, hetzij bij de verdere loopbaanontwikkeling. Ik stel dit niet, omdat ik CAO's wil, want die vind ik uit de tijd, maar omdat ik besef, dat je met de afschaffing van al die keurslijven enige bescherming moet bieden aan medewerkers, die neit de asserviteit hebben om goed (en in redelijkheid) voor zichzelf op te komen. je moet immers niet met het badwater het kind weggooien.
Ik sta overigens open voor alternatieve beschermingsconstructies.
@Morsnova:
U wilt de arbeidsmarkt voor ambtenaren (vanaf een nog nader te bepalen niveau) "bevrijden" uit de keurslijven van CAO en van bescherming tegen ontslag. Aankomende en zittende ambtenaren zouden volgens u dan met elkaar gaan concurreren om ambtelijke banen te krijgen of te behouden. Dit zou de kwaliteit van de overheid volgens u ten goede komen (en de overheid kleiner maken).
U doet dus een heleboel aannames over hoe het in de praktijk zou werken. Als ik kijk naar de concurrentie- en onderhandelingspositie van ambtenaren in mijn eigen organisatie, dan zie ik ruwweg een driedeling in de manier waarop ze door de organisatie worden benaderd.
Op het personeel tot en met de modale verdieners wordt van bovenaf arbeidsvoorwaardenbeleid toegepast. Zij hebben geen serieuze onderhandelings- of concurrentiepositie.
Aan een middengroep, bestaande uit beleidsmedewerkers, juristen, financiële deskundigen e.d. werd vóór de kredietcrisis soms enige onderhandelingsruimte gegund, met name in "bijzondere" situaties.
Managers en een beperkte groep overige "insiders" plus extern ingehuurde krachten (soms voormalige insiders) kunnen in veel gevallen wel onderhandelen, of in ieder geval gebroederlijk overleggen over "oplossingen".
Alleen deze laatste groep (misschien 5 à 10% van de ambtenaren) zou er door uw model in salaris op vooruit kunnen gaan, ten koste van de twee andere groepen. Dat zou overigens slechts in zeer beperkte mate met bedrijfsmatige prestaties van deze functionarissen te maken hebben, maar eerder met goede relaties. In het bedrijfsleven is het kweken van goede relaties "all in the game" omdat er altijd een disciplinerende financiële "bottom line" blijft. Maar bij de overheid botst zo'n relatiespel met de attitude die nodig is om op een verantwoordelijke manier met belastinggeld om te gaan.
Uw model zou waarschijnlijk leiden tot een overheid die bespaart op loonkosten van de bulk van de ambtenaren, maar die veel geld verspilt aan luxueuze en inefficiënte projecten waar intern geen kritiek meer op wordt geleverd. Want bij kritiek vlieg je eruit.
@Q...ik begrijp wat u zegt, maar u keert feitelijk de argumentatie om. U heeft inderdaad gelijk, dat er weliswaar een CAO is, maar met name de hogere ambtenaren allerlei onderhandse plussen hebben verworven. Of moet ik zeggen: elkaar gegund. Dat is ook het hypocriete aan het huidge systeem: roepen, dat er een CAO is, die voor iedereen gelijk is, maar ondertussen boven in het loongebouw allerlei extraatjes onder de tafel schuiven.
Ik vind dus, dat iedereen hierover moet kunnen onderhandelen. De huidige situatie (uw driedeling) is hierbij geen uitgangspunt. In mijn oplossing bestaat die niet meer, aangezien iedereen zijn eigen arbeidsvoorwaardengevecht apart aangaat (zoals in het bedrijfsleven reeds normaal is, behalve in traditionale vakbondssectoren, waar de bureaucratische CAO-cultuur nog wordt gehandhaafd voor de lagere functies). Mijn oplossing zorgt ervoor, dat het stiekeme voorrecht van de ambtelijke top verdwijnt: iedereen kan gaan ondehandelen. Met natuurlijk die bodembescherming, waarover ik eerder sprak.