Gemeenten moeten scherpe keuzes maken bij inzet boa’s

Gemeentelijke handhavers staan onder druk. Waar hun takenpakket de afgelopen jaren aanzienlijk is verbreed – van toezicht op openbare orde tot jeugd, ondermijning en evenementen – blijft de capaciteit beperkt. Volgens de Handreiking Handhavingsbeleid & Uitvoeringsplan 2025 van de VNG is een scherpe prioritering onontbeerlijk om effectief en rechtmatig te blijven optreden.

Gemeenten worden daarom opgeroepen hun beschikbare fte’s voor handhaving planmatig te verdelen. Dit kunnen ze doen aan de hand van een risicoanalysemodel dat per taak de kans en het effect van overtredingen in kaart brengt. Thema’s met een hoog risico, zoals vuurwerkoverlast, ondermijning, jeugdoverlast en alcohol- en drugsproblematiek, moeten hogere prioriteit krijgen. Minder urgente taken, zoals fout geplaatste objecten en toezicht op straatevenementen, kunnen alleen projectmatig of bij ernstige gevallen worden aangepakt.

Gemiddeld beschikt een gemeente over één handhaver per 3.500 inwoners. Grote steden met meer dan 300 duizend inwoners hebben een relatief luxe positie met 1 handhaver op 1650 inwoners, terwijl kleinere gemeenten soms moeten werken met 1 handhaver op ruim 6000 inwoners.

Datagedreven werken

De VNG stelt dat gemeenten hun inzet moeten baseren op een datagedreven risicobeoordeling. Hierbij worden zes pijlers gehanteerd: verstoring van de openbare orde, aantasting van de fysieke leefomgeving, sociale veiligheid, volksgezondheid, financieel-economisch belang en bestuurlijk imago. Deze factoren worden gekwantificeerd en gewogen, wat leidt tot een score die bepaalt of een taak hoog, gemiddeld of laag wordt geprioriteerd.

Samenwerking met politie en ketenpartners is daarbij volgens de handreiking cruciaal. Alleen met een integrale benadering – waarbij informatie wordt gedeeld en handhavingsafspraken zijn vastgelegd in arrangementen – kunnen gemeenten hun takenpakket verantwoord uitvoeren. Gemeenten zonder actueel veiligheidsplan of handhavingsarrangement lopen bovendien het risico bepaalde gewelds- of verkeersbevoegdheden te verliezen.

Van fte’s naar effect

Capaciteit blijft een schaars goed, stelt het uitvoeringsplan. Een fulltime handhaver heeft gemiddeld 1364 productieve uren per jaar. Gemeenten zien zich voor de taak gesteld die uren slim te verdelen over basistaken (zoals meldingen over de openbare ruimte), objectgericht toezicht (evenementen, coffeeshops) en wijkgericht toezicht en thematische inzet (zoals jeugdaanpak en verkeershandhaving). De VNG benadrukt dat deze keuzes die hierin worden gemaakt goed moeten worden onderbouwd en vastgelegd, inclusief de verwachte effecten en evaluatiecriteria. Op die manier zouden gemeenten in staat moeten zijn de uitvoering van hun integraal veiligheidsplan te verbinden aan realistische en uitvoerbare handhavingsdoelen.