Fusiegemeenten strijden voor behoud btw-aftrek

Voor gemeenten die een ambtelijke fusie zijn aangegaan, valt de afschaffing van de verruimde koepelvrijstelling rauw op het dak. Vanaf 1 januari moet er weer btw worden betaald over de aan de aangesloten gemeenten geleverde diensten. Getroffen gemeenten laten het er niet bij zitten. Ook de Kamer gaat zich roeren. Fiscalisten zien nog ruimte.

Straf op samenwerking

‘We zijn not amused’, stelt de Castricumse gemeentesecretaris en directeur van de werkorganisatie BUCH, Ron Suanet. ‘Een van de prioriteiten van het rijk is samenwerking tussen gemeenten. Wat er nu gebeurt, staat daar haaks op. De afschaffing van de koepelvrijstelling lijkt een straf op gemeentelijke samenwerking.’

Btw-compensatiefonds

Bergen, Uitgeest Castricum en Heiloo zijn op 1 januari van dit jaar een ambtelijke fusie aangegaan. De ambtenaren van de vier gemeenten werken vanuit de werkorganisatie BUCH. Door de koepelvrijstelling hoefde de BUCH Werkorganisatie geen btw door te belasten aan de vier gemeenten waarvoor zij werkt. Door de afschaffing van de koepelvrijstelling worden de vier gemeenten volgens Suanet gedwongen de btw (rond 12,5 miljoen euro) bij het btw-compensatiefonds (BCF) te declareren; de resterende 500.000 euro moeten de vier gemeenten zelf bijpassen. Een kostenverhoging op de ambtelijke samenwerking dus. Maar de vier gemeenten leggen zich niet zo maar neer bij het besluit van staatssecretaris Wiebes van Financiën. ‘Wij vinden het onrechtvaardig wat er nu gebeurt, aldus Suanet.

Slappe knieën

Wiebes stelde medio september in een brief aan de Kamer dat de verruiming van de koepelvrijstelling bij ambtelijke fusies – van kracht per 1 januari 2016 – in strijd is met de Europese btw-richtlijn en daarom moet worden beëindigd. De BUCH-gemeenten verwijten Wiebes slappe knieën en vinden dat de staatssecretaris zich achter de EU-regels verschuilt. Om de financiële gevolgen van de uitspraak te beperken, gaan de BUCH-gemeenten het zogeheten mengpercentage – het btw-percentage dat kostenverhogend is – nog eens tegen het licht houden. Daarnaast wordt met de fiscaal adviseur bekeken welke mogelijkheden er nog zijn om alsnog van de koepelvrijstelling gebruik te kunnen maken en wat daarvan de haalbaarheid is.

Gewijzigde spelregels

Hillegom, Lisse en Teylingen zijn eveneens niet blij dat op deze korte termijn de spelregels rondom de btw-vrijstelling worden gewijzigd. Evenals de BUCH-gemeenten laten ook zij het er niet zomaar bij zitten. Met andere gemeentelijke samenwerkingsverbanden willen de drie gemeenten bij de VNG aandringen op overleg met de staatssecretaris over compensatie van het btw-nadeel. ‘Daarnaast zullen we deze actie ook zelf namens HLTsamen bij de staatssecretaris kenbaar maken.’

Lichtpuntjes

In de optiek van onder meer BDO Accountants & Belastingadviseurs BV en EFK Belastingadviseurs is het laatste woord over de btw-voldoening bij ambtelijke fusies nog niet gezegd. Fiscalisten zien nog lichtpuntjes. Zo heeft de Europese Commissie in de zaak tegen Luxemburg een andere invalshoek gekozen dan de EU-visie die de basis vormde voor de goedkeuring van Wiebes in 2016, stelt Erik Bakx, senior manager belastingadvies/btw bij BDO. Die zaak tegen Luxemburg is in 2011 aangespannen, terwijl Wiebes de verruiming van de koepelvrijstelling toch mogelijk achtte na discussie in de EU in 2015. De discrepantie tussen de argumenten van de Europese Commissie van 2011 en 2015 biedt volgens BDO wellicht nog ruimte.

Kostenneutraal

Volgens BDO zijn er daarnaast aanknopingspunten die juist de weg naar een gedeeltelijke toepassing van de koepelvrijstelling zouden kunnen openen. Dat moet echter wel van geval tot geval worden beoordeeld en vraagt naar verwachting ook afstemming met de Belastingdienst. BDO is momenteel betrokken bij een aantal ambtelijke fusies. In dat kader denkt het kantoor, in afstemming met de Belastingdienst, aan diverse oplossingen om ambtelijke fusies vanuit btw-oogpunt zo kostenneutraal mogelijk op te zetten.

Btw-vrijstelling

Ook Henk Zuidersma, belastingadviseur bij EFK Belastingadviseurs, ziet nog ruimte de wettelijke koepelvrijstelling toe te passen. Op het gebruik van de dienst bestemd voor btw-vrijgestelde/niet-ondernemershandelingen zou de koepelvrijstelling wel van toepassing moeten zijn. De werkzaamheden van het samenwerkingsverband worden daarbij gesplitst in een btw-vrijgesteld deel en een btw-belast deel. ‘Daar maken we ons sterk voor.’

Kamervragen

Tweede Kamerleden leggen zich volgens Bakx niet zomaar weer bij de beleidswijziging van de staatssecretaris. De fiscale woordvoerders van de Kamer zijn namelijk niet tevreden over de toelichting van staatssecretaris Wiebes op het noodzakelijke intrekken van de verruimde btw-koepelvrijstelling??. Er zijn Kamervragen in voorbereiding. De VNG, die jarenlang voor verruiming van de koepelvrijstelling heeft gelobbyd, noemt het jammer dat de maatregel is ingetrokken, maar ziet geen mogelijkheden het tij te keren. ‘We vinden het niet fijn’, aldus een woordvoerder, ‘maar door deze jurisprudentie (de uitspraak van het Hof, red.) houdt het op.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 19 van deze week (inlog)