Meer dorpskernen niet per se duurder

Gemeenten met relatief veel kernen zijn niet per definitie meer geld kwijt aan bestuurskosten. Dat is de uitkomst van het Periodiek Onderhoudsrapport (POR) 2019 door het ministerie van Binnenlandse Zaken.

De aanname was dat gemeenten die na bijvoorbeeld een herindeling bovenmatig veel kernen hebben, een financiële compensatie uit bijvoorbeeld het gemeentefonds zouden moeten krijgen. Een analyse op de meerkernigheid in het POR komt tot een andere conclusie.

Groen
Er blijkt geen sprake te zijn van grote discrepanties tussen de inkomsten – via het gemeentefonds – en de netto lasten in de begroting van gemeenten met veel verschillende dorpskernen. Op drie beleidsvelden is wel een afwijkend beeld te zien. Waar het gaat om cultuur en ontspanning is er voor gemeenten met zeer veel kernen sprake van een netto lastenniveau dat duidelijk het verst boven het gemiddelde ligt. Dat geldt eveneens voor het onderdeel Groen. Een mogelijke verklaring daarvoor is dat gemeenten met zeer veel kernen relatief veel groenvoorzieningen hebben die zij moeten onderhouden.

Ozb
Qua inkomsten uit onroerendezaakbelasting zijn het juist de gemeenten met de meeste kernen die bij hun burgers en bedrijven meer inkomsten ophalen dan waar de verdeling van het gemeentefonds rekening mee houdt.

Opvallend is volgens het POR 2019 wel dat de groep met veel kernen op veel terreinen een ander beeld laat zien dan de groep met zeer veel kernen. Een mogelijke verklaring daarvoor is dat de maatstaf kernen in het gemeentefonds beter geijkt is op de kosten van gemeenten met veel kernen dan voor gemeenten met zeer veel kernen. Verder onderzoek is nodig voor nadere onderbouwing.

Compensatie
Volgens het POR kan niet de conclusie worden getrokken dat gemeenten met (zeer) veel kernen vooral behoefte hebben aan extra compensatie voor de bestuurskosten die samenhangen met het kernenbeleid. ‘Uit zowel de analyse op de begrotingscijfers 2018 als de begrotingscijfers 2019 blijkt dat juist gemeenten met (zeer) weinig kernen hier hogere netto lasten op verantwoorden dan waar de ijkpunten in het gemeentefonds rekening mee houden’.

Nader onderzoek is nodig om er gedetailleerde uitspraken over te kunnen doen. Meerkernigheid maakt onderdeel uit van het traject herijking verdeling gemeentefonds dat momenteel door Binnenlandse Zaken wordt uitgevoerd.