Ambtelijke ondersteuning van de gemeenteraad is het stiefkindje in juridisch gemeenteland. Door vage regelgeving maken ambtenaren nu een ethisch onverantwoorde spagaat, zegt de burgemeester van Echt-Susteren Jos Hessels.
‘De raad zit zonder raadgevers’
Ambtelijke ondersteuning van de gemeenteraad is het stiefkindje in juridisch gemeenteland. Door vage regelgeving maken ambtenaren nu een…
In de modelinstructie voor de gemeentesecretaris meldt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in Artikel 1, lid 1: ‘De secretaris draagt zorgt voor een doelmatige ondersteuning van de leden van de raad.’ Mooi, dan stappen we op de gemeentesecretaris af. ‘En we weten allemaal wat die gaat zeggen’, lacht burgemeester van Echt-Susteren Jos Hessels (50). ‘Dat is echt broddelwerk van de VNG, of niet? Het is een gevoelig onderwerp, want juist omdat het raadslid niet meer te rade kan gaan bij de gemeentesecretaris, is hij zonder een ambtelijke raadgever komen te zitten. Hij heeft in het kader van de dualisering van het gemeentebestuur weliswaar een griffier gekregen, maar het ambtelijk apparaat is hem ontnomen.’
Weeffout dualisme
CDA-burgemeester Hessels is zo gegrepen door de weeffout in het duale stelstel in de gemeentepolitiek, dat hij een half jaar geleden besloot om in Nijmegen te gaan promoveren op een proefschrift over de ambtelijke organisatie en de gemeenteraden. ‘Ze komen er allebei bekaaid vanaf’, zegt Hessels. De raad moet volgens hem bij uitstek goed geïnformeerd zijn en moet alles kunnen weten. Het gehele ambtenarenapparaat is echter exclusief terechtgekomen bij het college. Op grond van Artikel 33 van de Gemeentewet wordt de raad geacht een verordening te maken over ambtelijke bijstand, maar ze heeft helemaal geen zeggenschap over het ambtelijk apparaat! Dat wringt.’
Akelige spagaat
Als waarnemer zag Hessels hoe raadsleden dat oplosten. ‘Ze nodigden ambtenaren uit bij een fractievergadering als ze een raadsstuk niet begrepen. Heel begrijpelijk, maar het kan niet.’ De ambtenaar die zich verstaat met de raad, verkeert door de onduidelijke regelgeving over ambtelijke bijstand in een akelige spagaat. Aan wie is hij loyaal? ‘De ambtenaar is verantwoording schuldig aan het college en dan moet hij opeens iets tegenstrijdigs voor een raadslid of een fractie gaan doen.’
Gebakken peren
Alle raadsleden hebben recht op gelijke informatie, de wethouder heeft het politieke primaat en wie zit er met de gebakken peren? De ambtenaar, die niet weet waar hij aan toe is. Bij vragen uit de lokale gemeenschap waren raadsleden gewend die bij een ambtenaar neer te leggen. De ambtenaar dient te verwijzen naar de wethouder. ‘Dat zegt de wet, maar zijn gevoel zegt dat ook omdat hij met het raadslid iets uitwerkt waarvan zijn echte baas zegt: “Moet je niet doen”’, zegt Hessels. Sommige gemeenten verbieden contact, de meeste niet. Geen probleem, totdat er gedonder komt. Hoe zou de ambtelijke bijstand geregeld kunnen worden? Burgemeester Hessels: ‘Het gaat erom dat een raadslid formeel een aanspreekpunt krijgt en een mogelijkheid heeft om zijn vragen en wensen bij de ambtenarij neer te leggen. De raad heeft het budgetrecht. Waarom maak je als gemeenteraad geen geld vrij voor zoveel uren ambtelijke ondersteuning per jaar? Je dient een verzoek in bij de griffier, die dat verzoek vervolgens neerlegt bij de gemeentesecretaris. De ambtenaar zou gedurende de uren die hij voor dat raadslid werkt, onder de jurisdictie van de gemeenteraad moeten vallen. Dat is nu niet zo.’
Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 14 van deze week. (inlog)
Reacties: 7
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Mooie oplossing. maar het ethisch probleem blijft bestaan. Het gaat nog steeds om een ambtenaar die de twee 'heren' raad en college moet dienen. Daar horen ook toegesneden ethische afwegingen bij.
Hoe kun je er zeker van zijn dat die afwegingen inderdaad gemaakt worden?
Een verhaal waarin de gang van zaken niet herken: je legt je vraag bij de griffier. die legt de vraag bij de secretaris en vervolgens krijg je binnen zeer korte tijd antwoord vanuit het huis.
Een theoretische verhandeling over een zaak die in de praktijk bijna overal keurig is opgelost. Als de griffier en de secretaris daar goede afspraken over maken zullen er niet zo snel problemen over ontstaan. Als er sprake is van een sterke wij-zij verhouding kunnen er problemen ontstaan, maar dualisme of monisme, dat maakt niet uit.
De raad heeft net zoveel juridische raadgevers dan hem lief is. De raad kan immers in zijn rol van wetgever, kadersteller en controleur (door tussenkomst van de griffier) van het college als voorbereider en uitvoerder alle soorten steun eisen. De graad van functionaliteit hangt in grote mate af van de interne verhoudingen. Met name tussen griffier en gemeentesecretaris.
Ik ben voor, maar dan wel een volledige geestelijke scheiding. Dus of werken voor de raad, of werken voor het college. Het ambtelijk apparaat van de raad zal uiteraard een stuk kleiner zijn dan dat van het college. Ik zie hier veel meerwaarde omdat ik verwacht dat er ook pro - actiever kan worden gewerkt en tevens meer ruimte komt om kwaliteitsslagen te maken op bijvoorbeeld participatie, maar ook juridische en financiële zaken
Is het college van burgemeester en wethouders hoogste bestuursorgaan van de gemeentelijke overheid. Antwoord: NEE. Hoogste bestuursorgaan van de gemeente als publiek rechtspersoon is de gemeenteraad. Uiteindelijk als de raad iets wil regelen of wil besluiten moet een wethouder of ambtenaar buigen. Dit geldt ook voor raadsondersteuning. Belangrijk is of een meerderheid van de raad durft en wil om buiten college ambtelijk advies en ondersteuning te eisen!
Hoe is het mogelijk dat dertien jaar na de invoering van het dualisme over dit onderwerp een proefschrift moet verschijnen terwijl al in 2002 door de Vernieuwingsimpuls Dualisme en lokale democratie een brochure is verschenen die een oplossing aanreikt voor dit vraagstuk getiteld 'Handreiking ambtelijke ondersteuning voor de duale raad'. De twee griffiers en het raadslid René van Domburg en zelfs de promovendus geven het juiste antwoord zoals het ook als 2002 staat beschreven in de genoemde handreiking en in de 'Modelverordening ambtelijke bijstand en fractieondersteuning (artikel 33 Gemeentewet)'.
Je zou zelfs kunnen stellen dat de tekst van de modelinstructie voor de gemeentesecretaris hem al opdraagt om, als de griffier een verzoek doet voor ambtelijke ondersteuning, deze ook te verlenen. En voor het geval de ambtenaar in de problemen zou komen: zie pag. 32 t/m 36 van de handreiking en de artikelen 1 t/m 7 van de modelverordening.
.