De echte poldertaliban regeren in Amsterdam

Er gebeuren vreemde dingen in Amsterdam. Trouwambtenaren met gewetensbezwaren tegen het voltrekken van homohuwelijken krijgen in Amsterdam geen millimeter ruimte meer. De voltallige gemeenteraad heeft dat vorige week uitgesproken. Dat is eigenlijk niet zo hoffelijk jegens die ambtenaren. Dat vond Cohen ook altijd.

Een erg groot probleem is het niet, overigens. Van de 478 ambtenaren van de burgerlijke stand, inclusief buitengewone trouwambtenaren, die Amsterdam telt, waren er twee (dat is dus 0,4 procent) die in theorie om principiële redenen geen homostellen in de echt willen verbinden. Maar Amsterdam staat sinds 2007 officieel te boek als ‘weigerambtenaarvrije gemeente’. De toenmalige burgemeester Cohen zei toen dat Amsterdam geen weigerambtenaren kende en ze ook niet zou accepteren. En je moet principieel zijn.

Dat vond althans het raadslid Ans van der Velde van Trots op NL Amsterdam. Toen duidelijk werd dat er twee vrouwen in het stadsdeel Nieuw-West waren die geen homo’s willen trouwen, vroeg Van der Velde een debat aan. Zij repte van de ‘imagoschade’ die Amsterdam ‘als homohoofdstad van Nederland en van de wereld’ op zou lopen als deze twee dames in hun gewetensbezwaren zouden worden gerespecteerd. Duidelijkheid was geboden: de weigerambtenaren maakten zich schuldig aan plichtsverzuim en overtreding van hun ambtseed, en moesten dus ontslagen worden. En de gemeente moest ook zijn excuses aanbieden aan de bewoners van de stad en aan het COC voor het stimuleren van discriminerend gedrag. Frank van Dalen, oud-voorzitter van het COC en nu raadslid in Amsterdam voor de VVD, voegde daar nog aan toe dat het homohuwelijk inmiddels tien jaar bestond en dat de overgangsfase nu wel voorbij was.

Geen fractie die daar iets tegenin wist te brengen natuurlijk. De D66-wethouder in Nieuw-West heeft besloten dat alle trouwambtenaren jaarlijks in een evaluatiegesprek moeten aangeven hoe zij tegenover het homohuwelijk staan. Alleen het CDA sputterde nog even tegen. Zou het nou niet aardig zijn om alle weigerambtenaren van vóór 2007 nog even te gedogen? Maar de andere fracties hadden geen enkel begrip voor de gedachte dat het misschien niet helemaal fair is mensen te ontslaan die door een recente wetswijziging in de problemen zijn gekomen.

En een recente wetswijziging is het. En bovendien één die aanvankelijk is gepresenteerd met een maximum aan welwillendheid jegens gewetensbezwaarden, en zo nog een beetje acceptabeler is gemaakt. Naar nu blijkt was dat allemaal schijn en bedrog.

Wie de Kamerdebatten over de openstelling van het huwelijk voor paren van gelijk geslacht nog eens naleest, zal zien dat Job Cohen (destijds, in het tweede paarse kabinet, staatssecretaris van Justitie) zijn uiterste best deed om tegenstanders en bezwaarden duidelijk te maken dat gewetensbezwaarde ambtenaren van de burgerlijke stand niet zouden worden gedwongen homohuwelijken te sluiten. Cohen zei toen (september 2000) dat alle gemeenten zelf praktische regelingen moesten treffen, bijvoorbeeld door een andere ambtenaar de taak te laten overnemen. Indien nodig, zo zei Cohen, wanneer dus geen van de ambtenaren in een bepaalde gemeente twee mannen of twee vrouwen wil trouwen, zou een ambtenaar uit een andere gemeente kunnen komen om het huwelijk te sluiten. Het ging er maar om dat homo’s in iedere gemeente in Nederland van hun nieuwe recht gebruik konden maken om te trouwen. Dat was zo vanzelfsprekend dat het niet nodig was hierover formele verordeningen in de Gemeentewet op te nemen.

Blijkbaar begreep Cohen dat de stap naar het homohuwelijk al ingrijpend genoeg was. Onder het eerste paarse kabinet (1994-1998) was de gedachte aan het homohuwelijk nog weggelachen, en sterker nog: om ‘principiële redenen’ afgewezen. Daarna was er een lobby op gang gekomen van homoseksuele Kamerleden in de drie paarse fracties: Boris Dittrich van D66, Mieke van der Burg van de PvdA en Anne Lize van der Stoel van de VVD, en was de zaak bij de formatie van het tweede paarse kabinet ineens geregeld (de hele gang van zaken is uitvoerig beschreven door Boris Dittrich in zijn boek Een blauwe stoel in paars uit 2001).

In 2001 was het homohuwelijk een feit. Dat is inderdaad nog maar kort geleden. Inmiddels geldt het homohuwelijk zelfs als ultieme toetssteen of iemand een echte democraat is of niet, buiten de orde valt of niet, mee mag doen of niet. Dat het huwelijk duizenden jaren lang als een exclusieve aangelegenheid voor man en vrouw is gezien, en dat daar blijkbaar ook argumenten en redenen voor waren, en zijn, en dat de meeste landen (waaronder bijvoorbeeld Frankrijk en de Verenigde Staten) nog steeds het homohuwelijk niet hebben ingevoerd, is geen zwaarwegend argument meer.

Voor de tolerantie en inschikkelijkheid die Cohen in september 2000 nog sierde, is een tiranniek bewind in de plaats gekomen van een nieuwe drammerige meerderheid voor wie de kwestie iets obsessioneels krijgt. Iemand als president Obama zou niet eens meer voor de gemeente Amsterdam mogen werken. In Amsterdam is ook voorgesteld om de ‘homohoreca’ tonnen subsidie te verstrekken zodat de stad in de race om het predikaat ‘homohoofdstad van de wereld’ steden als Barcelona en San Francisco kan bijbenen. En alle scholen in Amsterdam moeten onderwijs over homoseksualiteit geven en het COC mag die lessen gaan geven.

Ideologen eisen meer dan alleen ruimte, zij eisen dat iedereen hun ideeën onderschrijft en apprecieert, gewillig of onder dwang. Het oude denken dat tot voor kort normaal was, wordt gecriminaliseerd. De sanctie bestaat in een meedogenloos ostracisme. De zwartste theocraat zou zich schamen voor de inquisitoriale praktijken van de Amsterdamse gemeenteraad. Maar de echte poldertaliban regeren in Amsterdam.