BBB stormt Provinciale Staten binnen

Nog niet alle uitslagen zijn binnen, maar vaststaat dat deze verkiezingen de BoerBurgerBeweging (BBB) een stevige plek geven in vrijwel alle Provinciale Staten. Verder valt op dat CDA en VVD flink verliezen en Forum voor Democratie wordt weggevaagd. De Partij voor de Dieren lijkt een van de weinige ‘zittende’ partijen die winst boekt. En ook JA21 en Volt maken hun entree in de Staten.

Proteststem

Zoals het er nu naar uitziet, lijkt de BBB de grootste partij te worden in alle provincies, behalve in Utrecht. Daar is GroenLinks vooralsnog grootste partij, gevolgd door de BBB. Ook in Noord- en Zuid-Holland is het spannend. Daar is de partij verwikkeld in een nek-aan-nekrace met de VVD. Daarmee lijkt de proteststem opnieuw de doorslag te geven in de strijd om ‘de grootste partij’. Bij de Provinciale Statenverkiezingen boekte Forum voor Democratie immers grote overwinningen. Wrang voor hen is dat die partij nu wordt gedecimeerd, al leek partijleider Thierry Baudet het donderdag toch zonnig in te zien. De partij lijkt landelijk nog 3 procent van de stemmen te halen, ongeveer 10 Statenzetels.

Stikstofbeleid

De winst voor de BBB als nieuwkomer, wordt wel ‘astronomisch’ genoemd. De partij van Caroline van der Plas haalt waarschijnlijk meer dan 19 procent van de stemmen en lijkt bijna 100 Statenzetels te bemachtigen. De BBB heeft zich vooral op stikstof geprofileerd en verzet zich dan ook sterk tegen het stikstofbeleid van het kabinet. De provincies moeten een belangrijke rol gaan spelen in de uitvoering van het beleid en in meerdere provincies lijkt een bestuur zonder BBB moeilijk denkbaar.

Drenthe

In Drenthe haalt de partij de grootste overwinning: een derde van de stemmen, wat neerkomt op 17 van de in totaal 41 zetels. VVD en PvdA volgen met 4 zetels. Ook in Overijssel lijkt de BBB 17 van de 47 zetels te halen. Ver op afstand volgen partijen als VVD, CDA en GroenLinks, die nu op 4 zetels elk kunnen rekenen. In Friesland en Groningen haalt de partij rond een kwart van de stemmen. Daarna volgen Flevoland en Zeeland waar de partij ongeveer een vijfde van de stemmen haalt.

Klappen

Door de grote winst van BBB kleuren verkiezingsuitslagen bij andere partijen dieprood. Het CDA en de VVD krijgen electorale klappen. Het CDA staat op ruim 4 procentpunt verlies, en de VVD moet waarschijnlijk 2,9 procentpunt inleveren. Ook de PVV (1,2 procentpunt), SP (1,6), D66 (1,4), ChristenUnie (1,1), GroenLinks (1,8) en de PvdA (0,3) moeten verliezen slikken. De Partij voor de Dieren (PvdD) lijkt de enige ‘zittende’ partij die lichte winst boekt.

JA21 en Volt

Ook nieuwkomers JA21 en Volt deden goede zaken bij deze Provinciale Statenverkiezingen. Het progressieve en Europagezinde Volt lijkt bijna 3 procent van de stemmen te halen. Daarmee doet de partij het beter dan bijvoorbeeld de SGP (2,7 procent), 50PLUS (2,3 procent) of Belang van Nederland (1 procent). Het rechts-conservatieve JA21 doet het nog beter. De partij is een afsplitsing van Forum voor Democratie en haalt ruim 4 procent van de stemmen.

Hoge opkomst

De opkomst is waarschijnlijk de hoogste voor de Provinciale Statenverkiezingen in 35 jaar. Met ruim 90 procent van de stemmen geteld, staat de opkomst op 57,7 procent. Dat is hoger dan de opkomst van 56,2 procent in 2019, wat destijds het hoogste opkomstcijfer was sinds 1987 (66 procent). Deze hoge opkomst is volgens minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken een van de redenen dat het tellen van stemmen bij deze verkiezingen veel langer duurde.

Tellen staken

De minister bevestigt tegenover het ANP dat ‘een aantal’ gemeenten het tellen heeft gestaakt. Om hoeveel gemeenten het gaat, is onduidelijk. Het ministerie heeft vannacht instructies verspreid voor gemeenten die het tellen tijdelijk wilden staken. Mochten tellers te moe zijn, dan kon het tellen onder bepaalde voorwaarden tijdelijk worden gestaakt. Bij een meldpunt van het ministerie en de Kiesraad kwamen signalen over het moeizame tellen binnengekomen, aldus de minister. ‘Dat heeft ertoe geleid dat in enkele gemeenten is gezegd: we schorten het even op.’

De definitieve uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen wordt op 24 maart bekendgemaakt.