Raadsleden voeren campagne met spaargeld

De potten voor de campagnes voor de gemeenteraadsverkiezingen zijn niet vet: wat euro’s van het partijbureau, spaargeld en af en toe een gift.

Lokale partijen mogen klagen dat ze niet door Den Haag worden gesubsidieerd, bij de gemeenteraadsverkiezingen profiteren ze van die vermeende rechtsongelijkheid. Landelijke partijen zijn namelijk sinds de invoering van de Wet financiering politieke partijen eerder dit jaar verplicht om giften van meer dan duizend euro te registreren en bij giften van meer dan 4.500 euro naam en woonplaats van de donateur openbaar te maken; lokale partijen hoeven alleen maar een giftenreglement op te stellen. Dat reglement moet openbaar zijn, de giften niet.

Ieder fractielid betaalt 500 euro

‘Ik zou best willen weten waar Wat Wassenaar Wil die paginagrote advertenties van betaalt. Ik heb geen idee waar hun geld vandaan komt’, verzucht CDA-fractievoorzitter in Wassenaar Meindert Stolk.

Zelf heeft hij in Wassenaar zo’n tien- tot twaalfduizend euro tot zijn beschikking voor de aanstaande verkiezings­campagne. ‘Dat is ons spaargeld. Wij krijgen elk jaar een deel van de bijdrage uit de contributies. Dat leggen we opzij en daarnaast betaalt de fractie een deel uit zijn eigen zak. Ieder fractielid betaalt net als de wethouder vijfhonderd euro per jaar.’

Fractiebudget niet bedoeld voor campagnes

Gemeenten geven raadsfracties een budget, maar dat geld is bedoeld voor fractiewerk en niet voor verkiezingscampagnes. Met het geld dat partijen buiten de gemeente om hebben vergaard, kunnen ze doen wat ze willen. Om enorme bedragen gaat het ook bij GroenLinks in Zwolle niet. Het campagnebudget is zo tussen de acht- en tienduizend euro, zegt fractievoorzitter Rana Berends. ‘Het lokale partijbestuur krijgt van het landelijk partijbureau jaarlijks een bedrag voor campagnes. Dat bedrag is afhankelijk van het aantal lokale leden van de partij. Afdelingen zijn vrij om van hun lokale politici een extra afdracht te vragen. In Zwolle is dat niet nodig; wij kunnen ons redden met de landelijke bijdrage. GroenLinks heeft niet echt last van de crisis. De partij is wel actiever in het vragen van extra contributie.’

VVD gehaaid in verzamelen fondsen

Hoeveel geld er omgaat in de lokale verkiezingscampagnes is onbekend. Structureel wetenschappelijk onderzoek wordt er niet naar gedaan. ‘Wetenschappers en media beginnen er niet aan. Je kunt namelijk geen totaalbeeld schetsen. Kiezers in Groningen kan het ook niets schelen hoe de verkiezingen in Rotterdam zijn gefinancierd. Landelijke partijen hebben wel richtlijnen voor hun afdelingen, maar ik heb geen idee of er wordt gesjoemeld’, zegt universitair hoofddocent politicologie aan de UvA Philip van Praag.

Lokale partijen hoeven niet te vertellen wat ze van wie krijgen, maar dat is niet de enige schimmigheid in de verkiezingscampagne. Zo bedient de VVD zich van zogenoemde vriendenstichtingen die geld inzamelen voor verkiezingscampagnes. ‘De VVD is sowieso gehaaid in het verzamelen van fondsen’, zegt Van Praag.

Lees het hele verhaal deze week in BB 24