Openbare overheidsinformatie in Zweden heel gewoon

Dat alle overheidsinformatie openbaar is, is in Zweden de gewoonste zaak van de wereld. Daar heeft de burger in beginsel recht tot alles. Vandaag presenteert GroenLinks Kamerlid Mariko Peters in de Tweede Kamer ahar initiatiefwetsvoorstel om in Nederland de overheid transparanter te maken.

Uitwisseling van meningen
Sinds 1949 ,,heeft iedere Zweedse burger het recht om van publieke handelingen opnamen te bezitten om zo een vrije uitwisseling van meningen te bevorderen''. Dit openbaarheidsprincipe is vastgelegd in de wet op de Persvrijheid. In de praktijk hebben Zweden toegang tot alle overheidsdocumenten en agenda's van ambtenaren en politici, behalve als ze geheim zijn verklaard of als ze inbreuk maken op de persoonlijke levenssfeer van individuen (persoonlijke integriteit).

Eén dag
De toegang geldt alleen voor documenten die af zijn, voorbereidende notities en memo's hoeft de overheid niet aan burgers te geven. Zweedse ambtenaren moeten hun handelingen nog op de dag zelf of hoogstens een dag later openbaar maken. Tenzij de dienaar een goede reden opgeeft, met verwijzing naar specifieke artikelen in de wet, om dit niet te doen. Zo'n reden kan zijn dat toekomstige onderhandelingen kunnen worden geschaad, bijvoorbeeld bij openbare aanbestedingen.

Zes jaar gevangenisstraf

Bij het onterecht achterhouden van gegevens begaat de ambtenaar een 'dienstfout' die hem een boete tot maximaal zes jaar gevangenisstraf kan opleveren. Meestal komt de diender ervan af met een berisping. Burgers mogen publieke handelingen filmen, fotograferen, erover schrijven of op andere manieren vastleggen. Bovendien is vaak een telefoontje of het invullen van een webformulier al genoeg om overheidsdocumenten per post, soms per e-mail, thuis te krijgen. Zweedse burgers hoeven noch hun naam, noch een reden te geven voor het willen krijgen van de gevraagde overheidsdocumenten.