Lucht

In de troonrede benadrukte de koning het belang van saamhorigheid en solidariteit. Zijn boodschap lijkt goed opgepakt. In hun reacties op de troonrede lijken bijna alle politieke partijen, zowel die van de coalitie als de oppositie, zich daarbij aan te sluiten. De reacties zijn dan ook overwegend, en zelfs opvallend, positief.

Natuurlijk is het in tijden van crisis belangrijk het gezamenlijk belang voorop te stellen en je niet te verliezen in onderling gekibbel. Maar er is een verschil tussen gezamenlijkheid en gezapigheid. Waar je in de opmaat naar de verkiezingen van volgend jaar toch enige profilering van verschillende standpunten en idealen zou verwachten, blijkt daar uit de reacties op de troonrede en de begrotingen bitter weinig van. Het CPB  voorspelt een economische groei die zou kunnen oplopen tot maar liefst 3,2 procent en een gemiddelde koopkrachtstijging van 0,8 procent. Je zou bijna vergeten dat dit met name het gevolg is van een omvangrijk steunpakket dat de staatschuld opstuwt tot ongekende hoogte en grote gevolgen heeft voor de schatkist. Het verwachte overschot van 14 miljard dat tijdens de vorige Prinsjesdag werd gepresenteerd, is verdampt. De realiteit van de huidige begroting laat een tekort van 43,5 miljard euro zien. 

Ook ten aanzien van de gemeenten lijkt de toon mild. Er worden aanzienlijke bedragen uitgetrokken, met name op het gebied van het sociaal domein, waar honderden miljoenen extra naartoe gaan voor de aanpak van schulden, de jeugdzorg en de begeleiding van bijstandsgerechtigden. Al eerder kregen de gemeenten 1,5 miljard extra toegezegd voor de bestrijding van tekorten als gevolg van corona. Maar het overgrote deel van die gelden is niet structureel. Gisteren nog kwam een honderdtal gemeenten gezamenlijk met de aankondiging van een resolutie naar buiten die ze gaan indienen bij de komende ledenvergadering van de VNG. Die resolutie zal inhouden dat de omvang van het gemeentefonds structureel groter moet worden, het lokaal belastinggebied verruimt dient te worden en de opschalingskorting van tafel moet. Het water staat de gemeenten aan de lippen, maar de noodklok lijkt Den Haag nog niet te hebben wakker geschud. Het extra geld dat de gemeenten op grond van deze begrotingen tegemoet kunnen zien lijkt veel, maar is niet voldoende om de financiële nood op termijn te lenigen. Het geeft lucht, maar lost de ademnood niet op.

Nog even en de verkiezingscampagnes barsten weer in volle hevigheid los. Dan is het aan Den Haag om zich te profileren en te laten zien waar ze staan ten opzichte van de gemeenten en hun inwoners. En aan de gemeenten om zich, namens diezelfde inwoners, niet te gemakkelijk tevreden te tonen met incidentele oplossingen, maar te blijven hameren op structurele aanpak van de problemen.

Eric de Kluis