Gemeenten niet op slot

Burgemeestersbenoemingen staan on hold omdat vertrouwenscommissies niet bij elkaar kunnen komen, laat staan met kandidaten kunnen spreken. Bewoners- en informatieavonden zijn geschrapt, van inspreekrecht voor burgers is geen sprake meer. Griffies uit diverse gemeenten hebben de afgelopen weken alles uit de kast getrokken om het raadswerk op de een of andere manier door te kunnen laten gaan.

Dordrecht had vorige week de digitale primeur met drie commissievergaderingen; een dag later beleefde Bodegraven-Reeuwijk zijn eerste digitale raadsvergaderingen ooit. Officiële, rechtsgeldige, besluiten werden er niet genomen; dat kan alleen in fysieke aanwezigheid van het quorum van de raad. Of, als dat quorum niet wordt gehaald en er opnieuw een vergadering wordt uitgeschreven, door in principe één raadslid. Enkele gemeenteraden hebben misbruik van de situatie gemaakt. Controversiële besluiten werden door een paar raadsleden genomen, terwijl de rest het niet met de gang van zaken eens was.

Met de noodwet van minister Knops van Binnenlandse Zaken wordt een deel van het probleem opgelost. Raadsleden kunnen zodra die wet van kracht is ‘gewoon’ digitaal vergaderen en rechtsgeldige besluiten nemen. Maar democratie is meer dan besluiten nemen. ‘In een democratie moet je meer waarde hechten aan het debat, dan aan de stemming’, stelde John Bijl, directeur van het Periklesinstituut recent in Binnenlands Bestuur. Argumenten van een collega-raadslid dragen bij aan de gedachtenvorming en de standpuntbepaling en is een wezenlijk onderdeel van een gezonde democratie.

Het is ongewis hoe lang de coronacrisis gaat duren. Het mag niet zo zijn dat gemeenten al die tijd op slot gaan als het niet nodig is. Mogelijk dat een digitale vergaderorde toch tot een goed inhoudelijk debat kan leiden. Ook kan de gemeenteraad bepalen even geen besluiten te nemen die in de raad of in de samenleving gevoelig liggen.

Blijft een probleem over: het inspreekrecht van burgers. Dat is ook een wezenlijk onderdeel van een gezonde democratie. Maar mogelijk is ook daar digitaal een mouw aan te passen.