Bijstandsfraude opgespoord via vuilnis
Mag de gemeente vuilniszakken openen om bijstandsfraude op te sporen? Die vraag wordt binnenkort behandeld in de Groningse gemeenteraad. Aanleiding was de opsporing van een ouder echtpaar, dat niet getrouwd was maar wel samenwoonde met behoud van uitkering. In de wijk waar de man woonde, was een systeem met ondergrondse vuilcontainers met pasjesregistratie. Zo kwam de gemeente erachter dat hij zelden op zijn geregistreerde adres woonde. De fraude bedroeg meer dan een ton.
Pasjesregistratie
Gewoonlijk dient de registratie om te voorkomen dat inwoners van andere wijken, waar ze een Diftar-‘de vervuiler betaalt’-systeem hanteren, gebruik maken van het gratis containersysteem. Als de bak voor tweederde vol zit, krijgt de milieudienst een seintje dat hij geleegd moet worden. Dat de gegevens nu met de sociale dienst worden gedeeld, gaat te ver, vindt PvdA-raadslid Arjan de Rooij. Volgens hem is de privacy van burgers hiermee in het geding. ‘Als het OM of de politie erom vraagt, moeten wij onze gegevens afgeven. Maar als gemeente bepaal je zelf hoe lang je ze bewaart. We hebben hier lang over gediscussieerd toen het om camerabeelden ging. Vandaar nu mijn zorg, en mijn woede.’
Gevaarlijk
Conclusies trekken op basis van vuilnisgegevens vindt de Rooij gevaarlijk. ‘Er zijn hier studentenhuizen die voor twaalf man met één pasje vuilnis weggooien. En je hebt ook de gehandicapte met de behulpzame buurman die het vuilnis voor hem weggooit, op zijn eigen pasje.’
Juridisch
Is er juridisch iets over te zeggen? ‘Moeilijk, heel moeilijk’, antwoordt Jan Holvast, voormalig directeur van de Stichting Waakzaamheid Persoonsregistratie en tegenwoordig directeur van zijn eigen Privacy Advies- en Onderzoeksbureau. ‘Van de kant van de burger zeg je: dat kan niet. Van de kant van de gemeente zeg je: je moet alles doen om fraude te bestrijden. Het is een puur politieke afweging, met het vage begrip 'noodzakelijkheid' als uitgangspunt.’
Strafbaar feit
Voor huisbezoeken van de sociale dienst - het controleren van de hoeveelheid tandenborstels - bepaalt de wet dat er een zwaar vermoeden van fraude moet zijn. Het is onbekend of dat hier het geval was. Het openmaken van vuilniszakken om te bepalen wie zijn zak te vroeg of te laat op straat heeft gezet, mag wel. Holvast: ‘Dat is geen vermoeden, maar een aantoonbaar strafbaar feit. Een rechter bepaalde in het verleden dat dat te maken met eigendomsrecht. Als je je vuilnis op straat zet, heb je afstand gedaan van je gegevens en zijn die openbaar toegankelijk.’
Of Groningen daar vanaf nu gebruik van wil maken, zal de raadsdiscussie - gepland in december - duidelijk moeten maken.
Reacties: 24
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Het oogt wel best OK dat 'bijstandsfraude' op deze manier is opgespoord - is dat wel waar eigenlijk? - maar veel erger is dat Big Brother weer een stuk gegroeid is in de samenleving.
Wie Beschermt Ons Tegen De Overheid (langzamerhand) ???
"U was op vier plaatsen tegelijk," constateert de rechter streng. "Dat kan geen toeval zijn. Zelfs als u niet schuldig bent aan twee van de vier... euh... handelingen, dan nog heeft u fraude gepleegd." Op grond van statistisch bewijs wordt vervolgens een straf opgelegd.
Maar dat geeft niet, want óók op datzelfde moment wordt bekend dat Ajax deelneemt aan de Champions League en is iedereen dus dik tevreden.
De enige aamnvaardbare uitzondering is als er sprake is van een ernstig vermoeden van een strafbaar feit.
Zo kan bij het vemoeden van een wietplantage bijv. gebruik gemaakt worden van het feit dat veel stroom wordt gebruikt, of illegaal afgetapt wordt.
Maar bijstandsgerechtigden die ieder een gescheiden huishouding hebben (aantoonbaar door een huurcontract en huurbetalingen, de inboedel verzekering en gas/licht leveringscontract) begaan op zich geen strafbaar feit indien zij weinig thuis zijn, weinig gas gebruiken of weinig afval zakken storten.
Als zij ervoor kiezen (evenwel vaak door armoede ingegeven) om teneinde op onkosten als voedsel en gas/licht gebruik te besparen door veel op bezoek te gaan bij iemand anders, dan is daar in beginsel geen sprake van een overtreding, en behoort dit tot de prive omstandigheden en keuzes van het individue.
Het is ongewenst indien de overheid zich met dat soort zaken gaat bemoeien, want dan is het einde zoek.
Nu kan uiteraard beargumenteerd worden dat dergelijke situaties, voorzover niet naar de letter, dan in ieder geval tegen de geest van de wet indruisen, cq. moreel onacceptabel zijn.
Dat mag men dan vinden, maar dan moet diezelfde overheid ook consequent zijn, en bijv. ook bedrijven aanpakken die zich vanwege een gunstiger belastingklimaat fictief elders vestigen (vaak niet meer dan een postadres), en aldus de fiscus oplichten.
Maar hoe voortvarend is diezelfde overheid dan om dergelijke praktijken aan te pakken? En welk recht heeft die overheid dan om ten aanzien van haar afhankelijke burgers die in armoede verkeren, en vrijwel geen enkele andere mogelijkheid hebben om nog te voorkomen dat men in schulden beland, moreel de les te lezen?
Voorzover de overheid al iets met dit soort situaties moet aanvangen, dan is het vooral om de omstandigheden waaronder dit soort zaken zich voltrekken, nl. de armoede en uitzichtloosheid waarin veel mensen verkeren, te verbeteren.
Het geval draait om twee individuen, die ieder een eigen woonruimte hebben, daar hun huur en andere vaste lasten betalen.
Om te besparen op de kosten van gas- en licht en die van voedsel, verblijft individue 1 vaak in het woonverblijf van individue 2.
Individue 1 blijkt afhankelijk te zijn van een bijstandsuitkering en krijgt deze uitgekeerd naar de norm van een alleenstaande.
Als hij ook daadwerkelijk gewoon thuis verbleef, had hij daar ook zondermeer recht op.
Maar doordat hij vaak bij individue 2 over de vloer komt (hoe frequent dat is, is gissen) bespaard deze een aantal kosten, zoals het gas- en licht gebruik. Ook zou het kunnen zijn dat de kosten van voedsel iets geringer is (met meerdere mensen eten is vaak iets goedkoper per persoon, dan alleen).
Al met al levert zijn gedrag dus voor hem een geringe besparing op op zijn levenskosten. Hij is dus iets minder arm dan ie anders zou zijn.
Maar de gemeente beweerd dan dat ie de gehele uitkering onterecht had. Als dat een aantal jaren achtereen plaatsvindt zou dat bijelkaar een ton zijn, zo beredeneerd de gemeente.
Maar is dat billijk? Die uitkering zou de gemeente (als ie alleen had gewoond) ook kwijt zijn geweest, want het is nog maar de vraag of individue 1 anders met individue 2 had samengewoond.
Dit hele geval had heel anders gelegen als individue 1 in plaats van afhankelijk te zijn van een bijstanduitkering, indien ie daartoe in staat zou zijn, gewoon werk zou hebben en een salaris boven bijstandsniveau, danwel, indien deze persoon redelijkerwijze niet in staat zou zijn om te werken, een arbeidsongeschiktheidsuitkering zou ontvangen. Immers, in die situatie zou van een toetsing van de woonsituatie geen sprake zijn, althans geen consequentie hebben voor de hoogte van de voorziening.
Een en ander toont echter ook aan dat een bijstandsuitkering nare consequenties heeft (en nogal sneu is voor bijv. mensen die jarenlang hard hebben gewerkt, en dachten wat opgespaard te hebben, maar dan werkloos worden en in de Bijstand belanden, weg is je spaargeld, want tot de vrijlatingsnorm moet je dat bedrag eerst opmaken). Je vraagt er niet om om werkloos te worden.
Van je privacy blijft ook weinig over als je in de Bijstand zit, want ze mogen je tegenwoordig de hemd van je lijf vragen, en elke wijze waarop je daaraan je mederwerking ontzegt kan ertoe leiden dat je de bijstand ontzegt wordt. Over vrijheid gesproken.
Dan heb ik liever een systeem als de DDR, met arbeidszekerheid en gunstige sociale omstandigheden. Wat daar gebeurde aan Stasi praktijken, gebeurd hier in beginsel ook, maar dan op een huichelachtige, achterbakse en hypocriete wijze, en zonder arbeidszekerheid (dat is hoegenaamd een individuele verantwoordelijkheid).
De DDR staat onderdrukte bepaalde individuele vrijheden slechts om de collectieve vrijheden (arbeids en sociale zekerheid) te kunnen blijven garanderen.
Maar het regiem hier onderdrukt de rechten van arbeiders slechts in het belang van de individuele vrijheid van een rijke bovenlaag (de Scheringa's en consorten), hun wanpraktijken en oplichtingspraktijken worden niet aan banden gelegd, of pas als het leed al geschied is, en de miljoenen die achterover zijn gedrukt door Scheringa, kennelijk niet meer zijn terug te vorderen.
Binnen het kapitalisme mag dat eenvoudig, je verrijken ten koste van een ander.
De onderdrukking door de kapitalistische staat is vele malen erger dan die van de socialistische staten.
Ik heb een 2 persoons huishouden en we gebruiken ieder 2 tanden borstels. Waar haalt een sociale dienst het recht om te bepalen hoeveel tanden borstels iemand mag gebruiken. Dit is niet meer dan ongenuanceerde controle van de burger. Waar zijn de rechten van de burgers m.b.t privacy. Dit moet stoppen en burgers moeten hun recht in deze onherroepelijk terug nemen.
Big Brother is (already) watching you!
Overigens is het misplaatst om te stellen dat het met privacy bescherming maar eens afgelopen moet zijn omdat eerlijke mensen nu eenmaal niets te verbergen zouden hebben. Zolang de frauderende medemens maar een klein percentage van het geheel uit maakt zouden we eerder moeten stoppen met al die inbreuken op de privacybescherming om daarmee een schijnbaar gevoel van veiligheid op te roepen. Het college Bescherming persoonsgegevens zou best eens wat harder mogen optreden tegen de steeds voortschrijdender inbreuken op de privacy.
Liefhebbners raad ik de serie van Van Liempt aan op Ned 2, zondagavond.
Van mij mag de gemeente mijn vuilniszak openmaken als die te vroeg geplaatst is; in plaats van een adres zal hij vooral stank aantreffen.