Beleid maken en beleid schrijven: focus op de kern

Een nieuw beleidsstuk of een nieuwe nota: je gaat er fris en vol enthousiasme mee aan de slag, maar soms loopt het anders dan verwacht. Dan is jouw stuk, om vage redenen, niet goed genoeg of lijk je te verzanden in een potje dimdammen met je opdrachtgever. Schrappen, aanpassen, herschrijven, knippen en plakken. Tot er van het sprankelende concept niets meer over is. Herkenbaar? Dan ben je in het begin van het proces misschien te snel voorbijgegaan aan het structureren van jouw beleidstekst.

Wacht even. Structureren? Dat is toch het tegenovergestelde van een sprankelende tekst schrijven? Je hebt gelijk en ik ben ook een warm voorstander van een spontaan, direct en vooral creatief schrijfproces. Toch is vooraf een goede focus op de structuur cruciaal voor het schrijven van een goed beleidsstuk. Ik heb het dan niet over de indeling in hoofdstukken of over kop, midden en staart. Nee, het gaat meer over het scherp formuleren van de centrale vraag. De aanleiding, de probleemstelling en het doel van jouw beleidstekst zo concreet mogelijk maken, geeft een solide basis voor het ontwikkelproces en, later, het schrijven van jouw beleidstekst.

Beleidsadviseur

Voorbeeld: een beleidsadviseur kreeg de opdracht om een notitie te schrijven over het beschikbaar stellen van een app, waarmee inwoners klachten over de openbare ruimte konden melden bij de gemeente. Het werk van de beleidsadviseur leidde tot een worsteling. De opdrachtgever vond de onderbouwing van het stuk niet echt sterk. En de beleidsadviseur kon dat niet goed weerleggen. Maar waar nou precies het probleem lag, werd niet direct duidelijk.
 
Door opnieuw te beginnen en eerst stil te staan bij de structuur, kwam inzicht in wat er aan de hand was. ‘Het beschikbaar stellen van een app’ was natuurlijk de oplossing, waar eigenlijk nog de aanleiding, het probleem en doel bij gevonden moesten worden. Je komt hem wel vaker tegen in het beleidsproces: ‘oplossing zoekt probleem’. Toen dat helder was, kwam de focus eerst te liggen op de centrale vraag.
 
En toen werd het een stuk boeiender. Beleidsadviseur en opdrachtgever gingen samen aan de slag. De aanleiding, daar waren ze snel uit. De gemeenteraad had tegen het college gezegd dat die app wenselijk en handig zou zijn. De kern van het probleem lag echter bij het niet tijdig reageren op en terugkoppelen van klachten. De app was handig, maar het aanpakken van de afhandeling van klachten nog veel beter. Het kwartje viel door samen stil te staan bij het helder formuleren van probleem en doel. Uiteindelijk kwam de app er wel, maar werd er ook iets gedaan aan het verbeteren van het opvolgen en afhandelen van klachten.

Helder formuleren

Het leuke daarvan was dat het schrijfproces daarna een stuk makkelijker werd. Een goed geformuleerde aanleiding leidt bijna automatisch naar je probleemstelling en die weer naar het helder formuleren van het doel. Je zal zien dat je in het vervolgproces als een warm mes door de boter gaat. Scherp en helder formuleren helpt daarmee jezelf, maar ook jouw opdrachtgever. Je voorkomt een hoop gedoe, omdat teksten niet meer om onduidelijke redenen anders geformuleerd of herschreven hoeven worden.
 
In de cursus ‘Beleid Maken en Beleid Schrijven’ kom je veel meer van dit soort praktijkvoorbeelden tegen. Je neemt ook je eigen voorbeelden mee waar je mee aan de slag gaat. Heb je de structuur te pakken, dan wordt het helemaal leuk. Want schrijven met lef en overtuigingskracht is nog boeiender. Maar daarover een andere keer.
 
Dick Spel – docent en ontwikkelaar