Nijmeegse SP-outcasts werden baasjes

Niet in Oss maar in Nijmegen ligt de bron van de SP. Van politieke outcasts met wie je niet mocht praten, groeide de partij er uit tot grootste fractie. Twee hoofdrolspelers, vader en zoon Van Hooft, blikken terug. ‘We zaten liever in de stad dan in de raad.’

Papier
Een onopvallend hoekpand aan een nog minder opvallend plein – daar zetelt de Nijmeegse SP. Oud-wethouder Hans van Hooft (75) en zijn gelijknamige zoon (47), huidig fractievoorzitter, komen vrijwel gelijktijdig aangereden. Voor de deur stapels folders en A-viertjes. Senior kijkt er kritisch naar. ‘Toch niet van ons, hè?’ Met papier begint de geschiedenis van de Nijmeegse SP. Het is oktober 1971, de Rotterdamse haven ligt plat do0r stakende arbeiders die meer loon eisen. Van Hooft senior heeft er met sympathisanten van de Kommunistische Eenheidsbeweging Nederland (KEN) een steuncomité opgericht. ‘We hadden in Rotterdam papier nodig om onze acties te communiceren. Dat haalden we uit Nijmegen, waar de stencilmachines van de universiteit dag en nacht draaiden.’

Volkswijken
De actie lukt, de arbeiders krijgen meer salaris, maar de Rotterdamse KEN klapt uit elkaar in een Tilburgs kamp en eentje in Nijmegen. ‘In Tilburg zaten wat wereldvreemde studenten’, herinnert senior zich. ‘Wij gingen dag in, dag uit de volkswijken in.’ De ‘niet zo handige’ partijnaam wordt een jaar na de succesvolle staking door de Nijmegenaren veranderd in Socialistiese Partij. De partij vergaderde in de gebouwen van de universiteit. ‘Wij waren nog student of werkten in de fabriek’, herinnert Van Hooft zich. ‘Langzaam maar zeker werden we door het bestuur de universiteit uitgewerkt. Toen kwamen we op het idee allemaal duizend gulden in te leggen en zo een eigen pand in de Dominicanenstraat te kopen.’

Enge communisten
In de Nijmeegse gemeenteraad kreeg de SP amper voet aan de grond: de KVP was in de jaren zeventig oppermachtig. ‘En die mensen mochten niet met ons praten’, zegt Van Hooft. Een raadslid dat wel contact zocht, kreeg volgens hem van hogerhand ‘op zijn kloten’. ‘Ze zeiden hem: “Kijk uit voor die Van Hooft, hij schiet je kapot voordat je het in de gaten hebt.’’ Wij waren in hun ogen enge communisten, hoorden niet thuis in de raad.’ Twee zetels, soms drie, meer zat er voor de Nijmeegse SP in de eerste twintig jaar sinds haar oprichting niet in. Het heilige vuur doofde. Toen Hans junior in 1989 in de partij actief werd, was die volgens hem ‘redelijk ingekakt’.

Havana aan de Waal
Beide Van Hooften namen de boel weer op sleeptouw bij het ‘nationaal volkspetitionnement’ tegen de in Den Haag afgesproken jaarlijkse huurverhoging van 6 procent ‘We haalden zes zetels, weet je nog?’, zegt Hans junior tegen zijn vader. ‘Toen zijn we samen met de PvdA gaan kletsen. Zo ontstond het eerste volledig linkse college van  Nederland, ja, Havana aan de Waal.’ Van Hooft senior werd de eerste SP-wethouder in een grote gemeente. ‘Dat wethouderschap betekende wel wat’, blikt hij terug. ‘Al was het maar omdat we bij de onderhandelingen de helft van ons programma binnenhaalden. Er kwam meer groen, meer budget voor buurtactiviteiten. En de bestrating werd eindelijk aangepakt.

Meest sociale stad
Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen van 2014 kwam de SP nipt als grootste uit de bus. Sindsdien opnieuw in het Nijmeegse college. En dat merk je, volgens vader en zoon Van Hooft. ‘Nijmegen is de meest sociale stad van Nederland’, zegt senior. ‘Nergens betalen huurders zo weinig gemeentelijke lasten, namelijk nul euro. Ook huiseigenaren met een huis tot twee ton profiteren daarvan.’ Junior: ‘We hebben de sociale huren op nul gezet. Woningcorporaties profiteren van de lage rente, dat moeten de huurders terugzien in lagere woonlasten.’

Gekkenwerk
Na acht jaar wethouderschap deed Van Hooft senior in 2010 een stapje terug. Het was genoeg geweest. Hij zegt: ‘Vroeger ging het werk dag en nacht door, vijf dagen per week de wijken in. Alleen al hier in Nijmegen hadden we zeven afdelingen. Maar die jonge gasten kregen een vrouw, een kind – het was niet langer vol te houden. Het werd gekkenwerk.’
Nu heeft de SP in Nijmegen nog ruim elfhonderd leden, maar de claim die de partij tegenwoordig op hen legt is anders. ‘Als je vroeger geen zin had, dan moest je maar zin maken’, stelt senior. ‘Langzaam maar zeker zijn we omgeschakeld naar een partij van je mót naar je mág meedoen. Nu gaat het erom dat politiek werk ook gezellig is, en leuk.’   

Lees het hele verhaal in Binnenlands Bestuur 2 (inlog)