Provinciebestuur nog steeds toonbeeld diplomademocratie

Ze vormen een select gezelschap, de dames en heren gedeputeerden in ons land. Ze zijn niet alleen van een zekere leeftijd – dik 50-plus – maar vrijwel zonder uitzondering hebben ze ook drs. of mr. voor hun naam staan. Dát was en blijft zo. Op andere vlakken verandert er wel wat in provincieland.

Mannenwereld

Het onderzoek Kerngegevens Provinciale Ambtsdragers 2022 van de Stichting Decentraal Bestuur toont aan dat in leeftijd en opleiding van de leden van Gedeputeerde Staten over de jaren heen geen of weinig verschuiving is te zien. Wat betreft geslacht geldt ligt het iets genuanceerder. Maar vrouwen zijn nog altijd ruimschoots in de minderheid.

53 jaar

Het onderzoekscollectief, dat al sinds jaar en dag gegevens verzameld over het provinciaal bestuur, laat in het deze week gepresenteerde rapport zien dat de gemiddelde leeftijd van GS-leden in 2009 lag op 53 jaar. Vijf jaar later, in 2014, was dat nog exact zo en eind 2022 … jawel … 53 jaar.

Opleiding

De onderzoekers checken behalve de leeftijd ook standaard de genoten opleiding van de gedeputeerden. Bijna drie kwart van hen heeft een universitair diploma op zak. Dat was in 2012 zo, en is anno 2022 nog steeds zo. Sterker nog, na een kort dipje, ligt het zelfs nog ietsjes hoger. Tellen we daar de hbo-klanten onder hen bij op, dan geldt dat ruim negen van de tien gedeputeerden een hogere opleiding hebben gehad. Op de vingers van één hand waren en zijn de bestuurders te tellen die voortgezet onderwijs als hoogste opleiding op hun cv hebben staan.

Doorloop

Verandert er dan helemaal niks? Zeker wel. Het aandeel vrouwelijke gedeputeerden neemt tussen 2005 en 2009 sterk toe, om tot 2022 niet meer boven de 30 procent uit te komen. In 2022 is het aandeel vrouwelijke gedeputeerden, als gevolg van enkele personele wisselingen, hoger dan ooit. Van de in totaal 68 gedeputeerden is 32 procent vrouw. In Groningen, Zuid- en Noord-Holland is het nu precies fifty-fifty verdeeld, in GS van Noord-Brabant zijn mannen zelfs in de minderheid.

Middenpartijen

Er veranderde nog meer de afgelopen decennia. In 2005 bezetten CDA, PvdA en VVD in totaal bijna driekwart van alle beschikbare Statenzetels. In 2022 is dat nu ongeveer een derde. In 2005 werd het overgrote deel van de gedeputeerden geleverd door CDA, VVD en PvdA. Ondanks het feit dat ze veel Statenzetels hebben moeten inleveren, zijn deze partijen zijn in 2019 nog steeds goed voor een meerderheid van de gedeputeerden. Wel is hun aandeel is wezenlijk teruggelopen, met name ten gunste van D66, GroenLinks en de ChristenUnie.

Secretarissen

Veranderingen constateren de onderzoekers ook in de hoek van de provinciesecretarissen. Van de twaalf provinciesecretarissen die in 2019 actief waren, blijken er eind 2022 acht teruggetreden. In één provincie bestaat er nog een vacature, terwijl in een andere provincie de functie tijdelijk wordt bekleed door de plaatsvervangend secretaris. Daarmee is er in de provincies veel verloop rond de positie van de hoogste ambtenaar.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 2 van deze week. (inlog)