Decentralisaties worden race tegen de klok

Niet alle gemeenten zijn op 1 januari klaar voor de uitvoering van de nieuwe taken zorg, jeugd en werk. Voor veel gemeenten wordt het een ‘race’ tegen de klok om op 1 januari met de gedecentraliseerde taken van start te kunnen gaan.

Bijsturen

Dat concludeert de commissie Van Geel na onderzoek bij alle (33) Limburgse gemeenten. De commissie twijfelt of 1 januari gehaald gaat worden, als de komende periode niet wordt bijgestuurd of zaken anders worden aangepakt. Gemeenten zijn in sommige gevallen te laat begonnen, maar ook het rijk treft blaam. Het uitblijven van de exacte contouren van de taken en financiële middelen die worden overgeheveld spelen gemeenten parten, stelt de commissie. Op verzoek van de provincie en alle gemeenten heeft zij de voortgang van de implementatie van de drie decentralisaties onder de loep genomen.

Geen integraliteit

Onvoldoende integraliteit is een van de punten van zorg. De drie decentralisaties bevinden zich in verschillende stadia van implementatie. De discussies en kaderstelling vanuit de raad volgen die dynamiek, zo stelt de commissie in haar rapport. ‘Het verschil in fasering tussen de drie decentralisaties kan ten koste gaan van het integrale perspectief op de drie decentralisaties.’

Rolverandering

Meer aandacht moet er komen voor het inhoudelijk vormgeven van de nieuwe zorgtaken (transformatie). De aandacht ligt nu te veel op het proces van de decentralisaties; de transitie. Logisch, tekent de commissie aan, maar ‘uiteindelijk gaat het om de vraag of het nieuwe stelsel ook inhoudelijk vorm is gegeven, met een noodzakelijke rolverandering van alle betrokken partijen.’

Te intern gericht

Gemeenten richten hun blik te weinig naar buiten. De focus ligt vooral op projectstructuren, organisatie-oplossingen en verantwoordelijkheden. Voor een succesvolle implementatie van de drie decentralisaties is een sterkere oriëntatie op buiten nodig. ‘Daar spelen de zorgvraagstukken, daar ligt de kennis (bij ketenpartners) en daar liggen ook de oplossingen’, zo stelt de commissie Van Geel.

Verkenner

Gemeenten moeten samenwerken, maar de samenwerking loopt niet altijd lekker. Een van de aanbevelingen aan het adres van de provincie is om in elke regio een verkenner te benoemen. Die moet de wijze van samenwerking in de gaten houden, en vooral ook kijken of deze meer robuust kan worden vormgegeven. De boodschap aan gemeenten is dat zij constructief met elkaar in gesprek moeten blijven, ook al zijn er fricties in de samenwerking. ‘Kijk elkaar af en toe even goed in de ogen en wees open over belangen, bevindingen en basale grondhoudingen.’

De Limburgse gemeenten hebben tot eind deze maand de tijd om op het rapport Betrokken, dichtbij en niet alleen te reageren. Daarna bepalen Gedeputeerde Staten hun standpunt, mede op basis van de reacties van de gemeenten.

Pieter van Geel, voorzitter van de commissie, spreekt donderdag 22 mei op het BB-debat sociaal Kiezen of delen.