VNG wil stekker uit hervormingsagenda jeugd trekken

Pas als het nieuwe kabinet principeafspraken wil maken over het volledig uitvoeren van de uitspraak van de arbitragecommissie, werken gemeenten weer mee aan de hervormingsagenda jeugd. Het gaat onder meer om de extra miljarden die gemeenten volgens de arbitragecommissie tot 2028 van het rijk nodig hebben om de Jeugdwet naar behoren te kunnen uitvoeren.

Resolutie

Een resolutie van deze strekking wordt volgende week donderdag door gemeentekoepel VNG voorgelegd aan alle gemeenten. Dit gebeurt tijdens een extra algemene ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Bruskeren

De coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie neemt de financiële positie van gemeenten niet serieus met de niet onderbouwde voorgenomen bezuinigingen op de jeugdzorg van 100 miljoen in 2024 en structureel een half miljard vanaf 2025, aldus de resolutie. Die bezuinigingen staan in de financiële bijlage van het regeerakkoord. Daarnaast ‘bruskeert en belemmert’ het nieuwe kabinet met deze bezuinigingen het ‘langdurige traject’ tussen rijk en gemeenten over de jeugdzorg. Ook de uitspraak van de arbitragecommissie worden door het kabinet niet gerespecteerd, terwijl het demissionaire kabinet daar voor de zomer wel bestuurlijke afspraken over heeft gemaakt met de VNG. ‘Dit getuigt niet van goede interbestuurlijke verhoudingen’, aldus de VNG in haar resolutie. ‘De bedoeling en uitvoering van de hervormingsagenda, die moet leiden tot betere jeugdhulp en een beheersbaar stelsel, komen door het coalitieakkoord onder grote druk te staan.’

Principeafspraken

Wat de VNG betreft schorten gemeenten hun medewerking aan de hervormingsagenda op tot dat met het nieuwe kabinet een aantal principeafspraken is gemaakt. Zo moet ten eerste de uitspraak van de arbitragecommissie door het nieuwe kabinet ‘ten volle’ worden gerespecteerd. Dit betekent onder meer dat gemeenten worden gecompenseerd voor de feitelijke uitgaven die zij in het kader van de Jeugdwet maken. De bezuinigingen die – als resultaat van de hervormingsagenda jeugd – moeten worden gerealiseerd, moeten onderbouwd zijn en haalbaar zijn. Op zowel de uitvoering van de hervormingsagenda als de daadwerkelijke realisatie van de bezuinigingen, moet een onafhankelijke commissie toezien.

Geen verantwoordelijkheid

Ten tweede mogen de door het kabinet aangekondigde extra bezuinigingen ‘op geen enkele wijze ten koste gaan van het voor kwetsbare jeugd beschikbaar gestelde budget’. De maatregelen moeten bovendien worden getoetst op uitvoerbaarheid. Gemeenten willen daarnaast op voorhand geen verantwoordelijkheid nemen voor die extra bezuinigingen van een half miljard.  

Onafhankelijk onderzoek

Gemeenten en VWS liggen al jaren overhoop over de almaar oplopende tekorten op de jeugdzorg bij gemeenten. Hoewel gemeenten hierover al tijden brand en moord schreeuwden, stelde VWS keer op keer dat het wel meeviel. Een onafhankelijk onderzoek wees in december 2020 uit dat gemeenten structureel tussen de 1,6 en 1,8 miljard euro per jaar op de jeugdzorg tekortkomen. Toch wilde het kabinet niet met structureel extra geld over de brug komen, waarop de VNG arbitrage inriep om het langslepende conflict te beslechten; een zeer uitzonderlijke stap.

Onvrede

Die arbitragecommissie oordeelde eind mei dat het rijk de komende jaren miljarden extra aan gemeenten moet geven, maar dat tegelijkertijd samen aan een hervormingsagenda 2022-2028 moest worden gewerkt; toen nog ontwikkelagenda geheten. Die agenda, waar ook jeugdhulpaanbieders, professionals en cliëntorganisaties aan meewerken, moet concrete maatregelen opleveren die leiden tot een kwalitatief en financieel houdbaar jeugdstelsel. De agenda moet op 25 februari af zijn, en door de verschillende achterbannen van groen licht zijn voorzien. Eind vorige maand stapten vijf jeugdzorgmedewerkers uit onvrede en boosheid opgestapt uit de werkgroepen die voorstellen maken voor de hervormingsagenda jeugd. ‘Er wordt niet gekeken naar hoe het jeugdzorgstelsel kan worden verbeterd, maar vooral naar hoe het goedkoper kan’, stelde Hilly Huismans, een van de vijf, in Binnenlands Bestuur.