Minister perkt vrijheid jeugdbeleid gemeenten in

Vier jaar na de decentralisatie pakt het kabinet in het jeugddomein de regie terug van gemeenten. Zowel binnen de keten als in verschillende regio’s wordt onvoldoende samengewerkt, is de constatering van minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) in een brief aan de Tweede Kamer.

Beleidsvrijheid

Het kabinet wil dat het stelsel opnieuw op de schop gaat en de beleidsvrijheid van gemeenten fors inperken. De drastische ingreep is een reactie op een zeer kritisch rapport van de Inspecties Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en Justitie en Veiligheid (IJenV). Na onderzoek bij zeven zogeheten gecertificeerde instellingen hebben die de noodklok geluid. Ook kinderrechters, cliënten, professionals, jeugdbeschermers en betrokken instellingen hebben ernstige zorgen kenbaar gemaakt, vooral over maandenlange wachtlijsten van kinderen die na een kinderbeschermingsmaatregel dringend zorg nodig hebben.

Ordenen

De bewindslieden laten weten dat ze het stelsel beter willen ‘ordenen’. Onder meer door per wet te regelen op welk niveau (lokaal, regionaal, bovenregionaal) vormen van jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering worden georganiseerd. Zo willen zij vastleggen wat een regio is, en welke gemeenten in de (huidige) 42 jeugdzorgregio’s samenwerken. Aan (boven-)regionale samenwerking zullen ‘nadere eisen’ worden gesteld. Daarbij is het ook van belang ‘dat aanbieders zich beter gaan verhouden tot de regionale schaal.’

Verschillende schalen

Jeugdzorg+, jeugdbescherming en jeugdreclassering, Veilig Thuis en nog te ontwikkelen expertisecentra specialistische jeugdhulp moeten volgens de bewindslieden op bovenregionale schaal geregeld worden. Pleegzorg, gezinsvervangende jeugdhulp, spoedzorg overdag, behandeling en hulp aan jongeren met een beperking, logeervoorzieningen dienen op regionale schaal geregeld te worden, evenals eenheid in toegang tot zorg en ondersteuning.

Gemeenten blijven dan verantwoordelijk voor lichtere en meer algemene taken als opvoedondersteuning, preventie en schoolmaatschappelijk werk. Verder overwegen de ministers ‘nadere eisen te stellen aan de gemeentelijke toegang om de geïnventariseerde basisfuncties van lokale teams te borgen’. Daarmee bemoeit het Rijk zich ook met de samenstelling van jeugd- en wijkteams.

Inkoop

Verder zijn ze van mening dat gemeenten, jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen  ‘beter dan nu’ weten wat zij van elkaar mogen verwachten. Ook op het gebied van inkoop willen de ministers het nodige opleggen. Gemeenten mogen aanbieders niet het vel over de neus halen en ‘faire’, kostendekkende tarieven moeten de regel worden. In een algemene maatregel van bestuur wordt een verplichte indexatie (‘loon- en prijsbijstelling’) vastgelegd, om gemeenten ‘richting te geven’. De Jeugdwet wordt daarvoor opengebroken. Vanwege de continuïteit en bezetting moeten aanbieders eerder weten waar ze aan toe zijn om veranderingen door te voeren. Voor weinig voorkomende vormen van zorg moeten meerjarige afspraken gemaakt worden.