'Asielkosten na 28 jaar nog steeds niet onder controle'

Het lukt de overheid maar niet om de kosten voor de opvang van asielzoekers in de hand te houden omdat de opvang steeds opgebouwd en dan weer afgebroken wordt. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer na onderzoek. Die waarschuwt daar al 28 jaar voor, maar ziet vooralsnog geen reden om aan te nemen dat het beter zal worden.

Kosten hoger dan begroot

De asielopvang kost al lange tijd veel meer dan begroot. Zo was de verwachting dat de opvang vorig jaar ruim 500 miljoen zou kosten, maar viel de rekening uiteindelijk meer dan een miljard euro hoger uit. Zo gaat het vaak, stellen de rekenmeesters vast. Dat is omdat er steeds nieuwe opvangcrises ontstaan, ook als gevolg van beleid van de overheid zelf.

Locaties gesloten

Steeds als er minder asielzoekers naar Nederland komen, worden opvanglocaties gesloten. Als er vervolgens weer meer mensen komen, moet er met spoed worden opgeschaald. Dat leidt tot slechtere opvang tegen hogere kosten, aldus de Rekenkamer. Bovendien hebben staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) niet goed in beeld hoeveel dat kost, nog los van alle maatschappelijke onrust die dit beleid met zich meebrengt.

Structureel beschikbaar

De Rekenkamer zegt dat het nu niet goed mogelijk is om vast te stellen hoeveel bedden er structureel beschikbaar moeten zijn om zo efficiënt mogelijk met belastinggeld om te gaan. Het is duidelijk hoeveel een opvangplek grofweg kost: 70 euro per dag voor een bezet bed en 47 voor een onbezet bed. Als ook duidelijk is hoeveel het kost om het aantal bedden op- en af te schalen, kan pas een goede afweging gemaakt worden. De Rekenkamer heeft die kosten in dit onderzoek ook niet kunnen berekenen.

Noodoplossingen zijn duur

Staatssecretaris Van der Burg zegt in een reactie dat het goed is om de 'feiten en cijfers op een rij' te hebben, al verbazen de uitkomsten hem niet. 'De cijfers tonen wederom aan dat een te volle opvang en noodoplossingen voor bedden leiden tot hogere kosten in de uitvoering.' Hij heeft al vaker erkend dat het afbouwen van de opvangcapaciteit na 2016 achteraf niet handig was en zegt ook te werken aan een 'stabiele situatie met reservecapaciteit voor nieuwe pieken in de bezetting'. De nieuwe wet waarmee de opvang beter over het land wordt gespreid, zal volgens hem ook helpen.

Stabiele opvang

Het COA vindt de bevindingen ook 'in algemene zin herkenbaar', schrijft bestuursvoorzitter Milo Schoenmaker in een brief aan de Rekenkamer. Er wordt volgens hem gewerkt aan meer stabiele opvang, waarbij ook de kosten voor het op- en afschalen in kaart worden gebracht.