Maatschappelijk integrale transitie naar de participatiesamenleving

Anne Pastors heeft in haar boek Wijsheid in pacht uit 2014 baanbrekend denkwerk gedaan. Zij maakte de complexiteit van de samenleving in relatie met een gewijzigd overheidsbeleid inzichtelijk. Met haar mobiel bracht ze de transitie en uitdagingen waarvoor gemeenten zich gesteld zien helder in beeld. Enkele van die gemeenten hebben haar boodschap, over de eigen kracht van de burger met het eigen netwerk daaromheen, centraal gesteld in hun beleid. Wat dus betekent dat de professionals en de beleidsafdelingen faciliterend naar deze burger zullen moeten gaan opereren.

Geen sociaal vangnet

Door de liberale individualistische cultuur in Nederland en andere westerse landen zijn burgers hun netwerk min of meer kwijtgeraakt. In Zuid-Europese landen, waar de overheid burgers helemaal geen vangnet biedt bij tegenslag, is het familie- en vriendennetwerk van de burger nog altijd de enige reddingsboei in moeilijke tijden is. Dat is door de eeuwen heen niet veranderd.

Drie organismen

Anne Pastors concentreert zich in haar boek op de relatie burger – overheid en voornamelijk op de wisselwerking tussen deze twee entiteiten. Uiteindelijk is de werkelijkheid iets complexer. De oude Grieken verdeelden de wereld al in drie organismen die elkaar in stand houden. De drie O’s: Oikos (jijzelf met je familie, vrienden en kennissen), Overheid (voor beleid & regelgeving en de publieke sector) en Ondernemingen (de markt van vraag & aanbod). Waar dit voorheen gescheiden werelden waren (werk & privé, profit & non profit), zien we sinds de komst van internet de grenzen vervagen. Juist in het gebied binnen deze vervagende grenzen ligt een ideaal speelveld voor veranderingen. En kansen voor oplossingen.

Nieuwe benadering, nieuwe oplossingen

Maar behalve internet is er natuurlijk nog meer veranderd in onze samenleving. Zo denken we niet langer vanuit schaarste, maar juist vanuit overvloed, wat een fundamentele nieuwe benadering van de maatschappelijke vraagstukken met zich meebrengt. En we hebben dus vooral het gemeenschappelijke werkveld waar de oplossingen voor thema’s op ons liggen te wachten. Maar dan moeten de verschillende entiteit wel buiten de eigen bubbel treden om bijdragen te leveren aan die nieuwe oplossingen. Dat maakt out of the box dan tot de nieuwe standaard.

Nieuwe vaardigheden

Pas als vanuit ieder domein in oplossingen wordt gedacht begint de energie te stromen en komen partijen tot elkaar. De grondgedachte moet niet langer zijn Wat kan ik halen?, maar Wat kan ik brengen?. Dat vergt een inspanning waar nieuwe vaardigheden voor nodig zijn:

• Persoonlijk: eigenaarschap tonen
• Zakelijk: focus op waardencreatie in tijdelijke coalities (in wisselende rollen)
• Maatschappelijk: integraal denken én doen

Van voorgroep naar middenmoot

Anne Pastors heeft inmiddels een volgend filmpje gemaakt over transformeren, waarin ze het heeft over Transformaatjes. Een heerlijk herkenbare nieuwe term. Het komt erop neer dat we bij iedere verandering op zoek moeten naar de personen die als eerste op de bres springen. Met hen hebben we meteen de early adaptors in het vizier. Nadat deze voorgroep de eerste successen boekt, volgt de middenmoot hun voorbeeld en krijgt de transformatie vaste grond onder de voet. Maar let op! In die eerste fase moeten we de ‘transformaatjes’ uit alle drie de domeinen zien te vinden. Pas dan zijn we maatschappelijk integraal aan het veranderen.

Meer weten?

Neem contact op met Elisabeth Werter.