Overlastplegers ontruimd

De Amsterdamse Diamantbuurt heeft al jaren last van drie multiprobleemfamilies die grote problemen veroorzaken en de buurt in gijzeling houden. Het stadsdeel en de politie haalden alles uit de kast, zoals extra agenten, straatcoaches en bewakingscamera’s. De drie families bleken echter volledig onhandelbaar, zo stellen de politie, woningbouwcorporaties en het stadsdeel.

Als eerste is er het gezin El J., waarvan de zonen Abdelmagid en Mustafa de buurt jarenlang hebben geterroriseerd. Afpersing, mishandeling en het plegen van aanslagen op buren waren geen uitzondering. Inmiddels is Abdelmagid veroordeeld tot 10 jaar cel en zit Mustafa 1,5 jaar vast. Toch zijn er nog problemen. Volgens woningbouwcorporatie Stadgenoot zouden de broers de sleutels van het huis aan vrienden hebben uitgeleend om er seks te hebben, drugs te gebruiken en gestolen spullen te kunnen opslaan.

Verder hebben de broers overbuurjongen Michael W. jarenlang afgeperst. W. is lid van het tweede probleemgezin. Zijn moeder heeft een vete met haar buurvrouw Nancy N., die behoort tot de derde probleemfamilie. Door de jaren heen nam de strijd tussen deze drie families steeds ernstiger vormen aan. Zo gingen er 31 stenen door de ruiten.

Vorig jaar besloten woningcorporaties Stadgenoot en Eigen Haard dat de gezinnen gedwongen moesten worden overgeplaatst naar andere wijken in de stad. Geen van allen nam daar genoegen mee. De gezinnen weigerden aangeboden huizen, spanden rechtszaken aan en haalden in de buurt handtekeningen op tegen hun gedwongen vertrek.

Uitzichtloze situatie

Vanwege de uitzichtloze situatie nam burgemeester Eberhard van der Laan (PvdA) het roer over. ‘Alle partijen die al jaren betrokken waren bij de problematiek zoals de woningbouw, politie en hulpverleners, deden een beroep op mij. Van elk gezin was er een vuistdik overlastdossier. Normaal gesproken kan een buurt soms één zo’n gezin wel dragen. Dat vraagt al de nodige begeleiding vanuit de gemeente. In dit geval waren er drie van deze gezinnen die op een paar meter van elkaar af woonden.

De overlast was daardoor drie keer zo groot. Ik kreeg brieven uit de buurt van bewoners die zeiden: burgemeester, we houden dit niet meer vol’, aldus Van der Laan. Hij gebruikte zijn doorzettingsmacht, waarmee hij als burgemeester de lijnen uit kon zetten. Met de woningbouwcorporaties zocht hij de rechter op.

Eerst was familie W. aan de beurt. ‘Ik heb de corporaties zoveel mogelijk gemeentelijke informatie over de familie verstrekt die nodig was voor de rechtszaak. Daarnaast heb ik meerdere gesprekken gevoerd met mevrouw W. en haar advocaat. Uiteindelijk leverde dit niets op.’ Een paar maanden later oordeelde de rechter dat uithuisplaasting de enige optie was. Inmiddels is dat gebeurd.

Hierna was het gezin N. aan de beurt. ‘We kozen voor dezelfde aanpak. Maar het gezin en een aantal buurtbewoners wilden dat ik kwam uitleggen waarom ik dit allemaal deed. Daar zei ik nooit nee tegen.’ Op een avond in november trof Van der Laan het gezin, hun advocaat en de bewoners in een zaaltje. Dit haalde weinig uit. ‘Mevrouw N. en haar raadsman verweten mij van alles en benadrukten dat zij alleen het slachtoffer was van de andere families. Maar ik kende de dossiers en die zeiden iets anders.’ Hij besloot om het oordeel van de rechter af te wachten.

De uitslag was glashelder: directe ontruiming en de dwangsom om de schade te betalen waren het resultaat. Momenteel loopt er een vergelijkbare procedure tegen het gezin El J.

Niet onmogelijk

Van der Laan: ‘Het is niet onmogelijk om dit soort situaties aan te pakken. Je gaat niet over één nacht ijs en je moet als burgemeester vooral volhouden. Er waren mensen die zeiden: dit lukt u nooit. Maar als je er bovenop zit en alle partijen goed samenwerken, dan lukt het wel.’

Hij laat de juristen van de gemeente de mogelijkheden verkennen om als overheid zelf ook in te kunnen grijpen. ‘We zijn nu nog afhankelijk van de medewerking van private partijen zoals woningbouwcorporaties. Die hebben in dit geval goed meegewerkt, maar dat is niet vanzelfsprekend.’ Hij wil als burgemeester zelf een oplossing kunnen bieden als het water aan de lippen staat bij buurtbewoners. ‘We moeten het vertrouwen van mensen terugwinnen en laten zien dat we als overheid deze problemen daadwerkelijk kunnen oplossen.’

‘Burgemeesters moeten doorpakken’
Advocaat Bernard Tomlow had jarenlang multiprobleemgezinnen in zijn cliëntenbestand. Een paar jaar geleden koos hij ervoor om de slachtoffers bij te staan. Hij vindt dat burgemeesters zo snel mogelijk moeten doorpakken. ‘Nadat Van der Laan zich ermee ging bemoeien kwamen er feitelijke oplossingen. Het valt op dat politie, corporatie, welzijnswerk en het stadsdeel jarenlang niet effectief ingegrepen hebben, terwijl de huidige stappen veel eerder genomen hadden kunnen worden’, zo concludeert hij.

‘Als burgemeester kun je de civielrechtelijke procedure aangaan. Het gebruik van artikel 174-A uit de gemeentewet is daarentegen een effectiever middel’, meent Tomlow. Met 174-A in de hand kunnen burgemeesters panden sluiten waaruit structurele overlast voortkomt. Multiprobleemfamilies kunnen hiermee sneller uit hun woning worden gezet. ‘De Raad van State heeft in 2010 een uitspraak over 174-A gedaan waardoor de bepaling moeilijk is uit te voeren. Zo moet de overlast zeer ernstig zijn. Een opeenstapeling van minder ernstige overlast geldt niet. Daardoor hebben burgemeesters koudwatervrees hebben gekregen.’ Hij vindt dat de minister 174- A moet aanpassen zodat het kan worden toegepast op multiprobleemgezinnen.