Budget knelt bij gemeentelijke aanpak vergrijzing

Gemeenten zien hun kosten voor de Wmo door onder meer de vergrijzing stijgen. Sterk vergrijzende gemeenten zetten alles op alles om goed voorbereid te zijn op de groei van hun ouderen die zich de komende jaren verder doorzet. Zoals de P10-gemeenten, waaronder Westerveld, en Maasgouw. Het Wmo-budget en de beperkte sturingsmogelijkheden bij de Wmo spelen hen echter parten.

Verdergaande groei

De twintig grootste plattelandsgemeenten, verenigd in het samenwerkingsverband P10, zijn nu al met gemiddeld 42,2 procent meer vergrijsd dan het landelijk gemiddelde dat op 32 procent ligt. Vanuit verschillende invalshoeken bereiden de gemeenten zich voor op de (verdergaande) groei van ouderen, maar financiële tekorten beperken de aanpak, zo laat een woordvoerder van de P10 desgevraagd weten. De gemeenten zetten bijvoorbeeld in op het voorkomen van eenzaamheid en het vergroten van de vitaliteit door onder meer bewegingsprogramma’s. Ook worden geschikte woningen en woonconcepten ontwikkeld, wordt zorg en ondersteuning efficiënter georganiseerd en initiatieven vanuit de dorpen ondersteund.

Beschermde woonomgeving

De gemeente Westerveld moet met de huidige woningvoorraad inspelen op een toenemend aantal ouderen, zo laat een woordvoerder weten. ‘Waar mensen voorheen graag in een ruime woning op een ruime kavel woonden, geven steeds meer inwoners de voorkeur aan wat kleiner wonen met een onderhoudsvriendelijke tuin.’ ‘Langer thuis wonen voorziet in een behoefte van velen. Maar bij een groep ouderen is wel behoefte aan een meer beschermde woonomgeving met zorg in de nabijheid’, stelt een woordvoerder van de P10. ‘Op het platteland is deze behoefte groot. Ouderen willen bij voorkeur in of nabij het eigen dorp wonen. Meer mensen blijven langer thuis.’ Los van de vraag of er voldoende geschikte woningen zijn, vraagt dat ook veel van de beschikbare mantelzorg. ‘Wij zien de druk op deze mensen toenemen.’

Collectieve dagbesteding

Verder wil de gemeente Westerveld lichte vorm van dagbesteding als collectieve voorziening gaan aanbieden. ‘De drempel voor inwoners om hier naartoe te gaan wordt lager en de Wmo-uitvoering wordt ontlast.’ De verwachting is dat deze maatregel een besparing oplevert op het aantal individuele indicaties voor dagbesteding. De gemeente zet veel in op preventie en stimuleert in dat kader (oudere) inwoners om gezond te blijven door te bewegen en op het eten te letten. Er zijn speciale beweegcoaches. Samen met Huisartsenzorg Drenthe is de gemeente bezig met het opzetten van ouderenzorg.

Eenzaamheid

‘Het signaleren en doorbreken van eenzaamheid is in Westerveld een belangrijk thema’, vervolgt de woordvoerder. Dit jaar zijn verschillende initiatieven gefaciliteerd, zoals ‘Eet mee’ waar mensen samen kunnen eten. Ook is er een koffietafel van de grond getild dat als inlooppunt, vraagbaak en ontmoetingsplek fungeert. ‘Zo kunnen inwoners op een laagdrempelige en ongedwongen manier contacten kunnen leggen met elkaar, met een welzijnswerker en wijkverpleegkundige.’

Sterke basisinfrastructuur

Om de toenemende vergrijzing het hoofd te bieden, wordt in Maasgouw al enkele jaren ‘in de volle breedte ingezet op het realiseren van een sterke basisinfrastructuur’, aldus een woordvoerder van de gemeente. ‘Krimp en vergrijzing in Maasgouw zal bijvoorbeeld invloed hebben op de hoeveelheid zorgprofessionals en zorgvrijwilligers waar een beroep op kan worden gedaan. We zullen het vooral moeten hebben van het zo vitaal mogelijk houden van onze ouderen. Met het verstevigen van ons vrijwilligers- en mantelzorgbeleid, de inzet op vitale en veerkrachtige gemeenschappen in onze dorpen en vooral de aandacht voor wat mensen wél kunnen in plaats van hen te definiëren op hun kwetsbaarheid, hopen we dit vraagstuk aan te kunnen. Dat betekent iets voor de manier waarop we bouwen, faciliteren en ondersteunen, ons vangnet, het realiseren van ontmoetingsruimtes en de inrichting van de openbare ruimte.’ Samen met de gemeenten Roermond, Echt-Susteren en Roerdalen is Maasgouw bezig om, gezien de demografische ontwikkeling, wat nodig is in de sociale basis, de eerste- en tweedelijnszorg, welke partijen daarvoor nodig zien en wie voor de regie en uitvoering aan de lat gaan staan.

Verschraling

De P10-gemeenten benadrukken het belang van het inzetten op preventieve maatregelen en voorliggende voorzieningen, maar dat wordt gezien de financiële tekorten van veel gemeenten moeilijker. ‘De voorliggende voorzieningen verschralen wegens de tekorten op het sociaal domein’, aldus de woordvoerder. De P10-gemeenten onderstrepen dan ook de recente noodkreet van gemeentekoepel VNG. Door onder meer de dubbele vergrijzing en de stijgende zorgvraag stijgen de gemeentelijke Wmo-uitgaven de komende vijf jaar naar verwachting met jaarlijks zeven procent, heeft de VNG berekend. Samen met het rijk wil de VNG de gevolgen hiervan in kaart brengen. Daarnaast pleit zij voor een wijziging in de bekostiging en sturing van de Wmo.

Moeilijk sturen

‘Het opleggen van maatregelen als het abonnementstarief, de toepassing van de Wet minimumloon op het pgb (persoonsgebonden budget, red), de loonontwikkeling in de huishoudelijke zorg en de uitspraken van de Centrale Raad van Beroep over het resultaatgericht indiceren maken sturen op de bedoeling van de Wmo moeilijk’, aldus de woordvoerder van de P10. Westerveld ziet de Wmo-uitgaven ook stijgen door onder meer de aanzuigende werken door de invoering van het Wmo-abonnementstarief en de stijgende tarieven vanwege de AMvB reële prijs en de cao voor huishoudelijke hulp. Als het blijft bij een stijging van zeven procent, zoals de VNG heeft ingeschat, kan Maasgouw die in 2020 opvangen, maar voorziet voor 2021 een tekort van 150.000 euro.