Nieuw kabinet moet bijstand menselijker maken

Meer vertrouwen in bijstandsgerechtigden en een hogere bijstandsuitkering. Deze twee elementen moeten terugkeren in een nieuw bijstandsbeleid, waar het nieuwe kabinet met spoed mee aan de slag moet. De bijstand moet menselijker worden.

Vernedering

Dat stellen wetenschappers, de Landelijke Cliëntenraad, vakbond FNV en verschillende organisaties in het recent verschenen manifest ‘Een oproep tot meer echte bijstand’. Nu staat het economisch in plaats van het sociaal mensbeeld centraal. ‘Het product en het resultaat staan centraal, en niet de mens. Dit werkt niet en kwetst mensen. Bijstandsgerechtigden verkeren in armoede en gaan gebukt onder stigmatisering en vernedering. Gemeenten hebben niet de middelen om goede bijstand te verlenen en uitvoerende professionals merken dat ze geen kans krijgen om mensen werkelijk te ondersteunen en perspectief te bieden op zinvol meedoen.’

Rechtsbescherming

De bijstand, onderdeel van de Participatiewet, moet snel op de schop, zo vinden de ondertekenaars van het manifest. In een nieuwe bijstandswet moet het vertrouwen in bijstandsgerechtigden voorop komen te staan. ‘De manier waarop de overheid burgers nu bejegent, is gericht op wantrouwen met strikte handhaving. Dwang – met zogenaamde prikkels – is nu dè manier om resultaten te behalen. Wij wijzen deze houding af.’ Er is een betere rechtsbescherming nodig. ‘Mensen hoeven niet langer te bewijzen dat ze onschuldig zijn, maar zijn onschuldig tot het tegendeel is bewezen.’

Bestaanszekerheid

Aan bijstandsgerechtigden moet ook bestaanszekerheid worden geboden. Het minimumloon, en de daaraan gekoppelde hoogte van de bijstand, moet op korte termijn omhoog naar 14 euro per uur. Voor de lange termijn moet fundamenteler worden nagedacht over wat financiële bestaanszekerheid inhoudt. Er moet onder meer antwoord komen op de vraag hoe mensen die lange tijd een laag inkomen hebben, toch bestaanszekerheid kan worden geboden.

Ondersteuning

De landelijke overheid moet af van de gedachte dat iedereen op dezelfde manier kan participeren in de samenleving, die uiteindelijk tot een betaalde baan moet leiden. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) constateerde eerder, in een vernietigende evaluatie van de Participatiewet, dat er dat voor een groep mensen simpelweg niet inzit. ‘Iedereen moet kunnen bijdragen op basis van de eigen mogelijkheden en wensen. De overheid moet meer meebewegen, verbindingen maken vanuit die behoeften en mogelijkheden (voor werk) van de burger’, aldus het manifest. De overheid moet zich dienend opstellen en vooral de vraag stellen wat de bijstandsgerechtigde nodig heeft aan ondersteuning en begeleiding.

Toekomstperspectief

Een nieuwe bijstandswet moet mensen echt toekomstperspectief bieden en de overheid helpt hen hierbij, bepleiten de ondertekenaars. De wet moet uitgaan van rechten voor burgers, waar de overheid zich aan moet houden. In de nieuwe bijstandswet moet onder meer het recht op financiële bestaanszekerheid worden verankerd, evenals het recht op volwaardige begeleiding en scholing en op een passend arbeidsaanbod. Ook moeten bijstandsgerechtigden verzekerd zijn van het recht op persoonlijke ontwikkeling en op zelfstandigheid en gelijkwaardigheid.