Gemeenten krijgen krappe 400 miljoen minder voor bijstand

Gemeenten krijgen dit jaar 382 miljoen euro minder voor bijstandsuitkeringen dan in september vorig jaar door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) was bepaald. In plaats van 6.845,2 miljoen krijgen zij voor dit jaar 6.462,4 miljoen.

Minder hard gestegen

De verlaging van het zogeheten BUIG-budget is volgens ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) gerechtvaardigd omdat het aantal bijstandsgerechtigden vorig jaar minder hard is gestegen dan aanvankelijk gedacht. Ook voor dit jaar is de verwachting dat het aantal werklozen, en daarmee vervolgens het aantal bijstandsgerechtigden, minder zal toenemen dan het Centraal Planbureau (CPB) eerder had berekend.

Impact corona

Bij de bepaling van het voorlopige BUIG-budget in september vorig jaar werd van die 6.845,2 miljoen euro nog even 327 miljoen apart gehouden. Van het toen vastgestelde voorlopige macrobudget voor 2021 werd 6.518 miljoen al wel beschikt. ‘Voor het apart houden van die 327 miljoen euro is destijds gekozen omdat de impact van corona op het aantal bijstandsgerechtigden tussen gemeenten heel verschillend zou kunnen uitpakken. Daarmee zou de reguliere verdeelsleutel niet passend zijn’, licht Leo Aarts, directeur van Significant APE toe. ‘De werkloosheid in Maastricht zou bijvoorbeeld veel hoger of lager kunnen zijn dan in pak ‘m beet in Noordwijk. Er werd afgesproken later te bekijken hoe de werkloosheidscijfers zich, onder invloed van corona, voor gemeenten hebben uitgepakt.’

Geen uitzonderlijke verschillen

Inmiddels blijkt dat het bijstandsbudget volgens de reguliere methodiek kan worden verdeeld. ‘De verschillen in de ontwikkeling van de bijstandsvolumes en uitgaven van gemeenten in het coronajaar 2020 zijn niet uitzonderlijk ten opzichte van eerdere jaren’, zo blijkt uit de toelichting van SZW op het nader voorlopige budget. De eerder gereserveerde 327 miljoen wordt alsnog aan het BUIG-budget toegevoegd en over alle gemeenten volgens de huidige verdeelsleutel verdeeld.

Naar beneden bijgesteld

Per saldo komt er voor dit jaar wel 382 miljoen euro minder beschikbaar voor onder meer bijstandsuitkeringen. Althans volgens het recent vastgestelde nader voorlopig BUIG-budget. In september volgt de definitieve vaststelling van het budget voor 2021. Het CPB heeft bij zijn Centraal Economisch Plan de werkloosheidsverwachtingen voor zowel 2020 als voor 2021 fors naar beneden bijgesteld. ‘Omdat het CPB nu minder grote toenames in de werkloosheid voorspelt, is de verwachte toename in het bijstandsvolume ook minder groot’, aldus SZW in haar toelichting. Daarom is 304 miljoen euro van het BUIG-budget afgehaald.

Geen groot effect

Daarnaast werd verwacht dat er vorig jaar 4.000 nieuwe bijstandsgerechtigden zouden bijkomen, als gevolg van de coronacrisis. Dat is niet gebeurd. Ook voor dit jaar verwacht het CPB niet zo’n groot effect. SZW heeft op basis hiervan besloten 61 miljoen euro van het macrobudget voor 2021 af te halen. Op een aantal andere posten is opgeplust en afgeschaald, waarmee het nader voorlopig budget per saldo op minus 382 miljoen euro uitkomt.

Overschot 5 procent

Over het macrobudget voor 2020 houden gemeenten over, stelt het ministerie. De totale uitgaven aan bijstand lagen vorig jaar 316 miljoen euro lager dan het uitgekeerde macrobudget. Het landelijk overschot bedraagt zo’n vijf procent. ‘Dit komt voornamelijk doordat het bijstandsvolume in 2020 lager is uitgevallen dan vooraf geraamd’, aldus SZW. Gemeenten mogen overschotten zelf houden. Eventuele tekorten moeten zij ook zelf opvangen. Pas bij een tekort van meer dan 7,5 procent op de definitieve uitkering kan een beroep worden gedaan op de zogeheten vangnetuitkering. Als het tekort tussen de 7,5 en 12,5 procent bedraagt, komt het tekort voor de helft voor rekening van de gemeente zelf. De andere helft wordt vanuit de vangnetuitkering bijgepast. Bij tekorten boven de 12,5 procent wordt het tekort volledig vergoed via de vangnetuitkering.