Volgens het A+O fonds Gemeenten gaat het om een keerpunt in de ontwikkeling van de gemeentelijke bezetting. Die conclusie trekt de organisatie op het gebied van de publieke arbeidsmarkt op basis van de Personeelsmonitor 2010, die vandaag is gepresenteerd.
Minder ambtenaren en externen, meer vrouwen
Voor het eerst in 3 jaar is het aantal gemeenteambtenaren gedaald. Gemeenten vervangen de uitgestroomde medewerkers niet. Ook niet door…
De gemeentelijke bezetting is dit keer niet afgenomen door verzelfstandiging of het uitbesteden van onderdelen, maar volgens de onderzoekers ‘eenvoudigweg omdat gemeenten uitgestroomde medewerkers niet vervangen hebben’. Het aantal openstaande vacatures op 31 december 2010 is ten opzichte van een jaar eerder bijna gehalveerd. Ook het aantal gemeenten met vacatures daalde sterk.
Gemeenten bezuinigen niet alleen op eigen personeel, maar ook op externen. De uitgaven aan externe inhuur blijken aanzienlijk te zijn teruggelopen. In 2009 bedroegen de uitgaven aan externe inhuur nog 20 procent van de loonsom; in 2010 was dit nog maar 16 procent. Die daling deed zich in alle gemeenteklassen voor, behalve bij gemeenten met minder dan 20 duizend inwoners.
‘De combinatie van deze factoren wijst erop dat we de komende jaren een verdere daling van de gemeentelijke bezetting kunnen verwachten. Onder druk van de bezuinigingen zal de instroom op een lager niveau blijven, terwijl de uitstroom alleen al als gevolg van vergrijzing op ongeveer hetzelfde niveau blijft’, aldus het A+O fonds Gemeenten. Per saldo zal de gemeentelijke bezetting daardoor naar verwachting afnemen.
Dat geven de gemeenten zelf ook aan: meer dan 60 procent van de gemeenten geeft aan te verwachten dat de personeelsomvang de komende 3 jaar met 6,2 procent zal dalen. In absolute getallen komt dat er op neer dat tot en met 2013 bijna 11 duizend voltijds arbeidsplaatsen in de sector gaan verdwijnen. Eind december vorig jaar was de gemeentelijke bezetting nog 181.550 personen; in fte’s: 158.630.
Vergrijzing
Intussen zet de vergrijzing van het gemeentelijk personeelsbestand door. Uit de monitor blijkt dat de gemiddelde leeftijd van ambtenaren in 2010 met liefst 6 maanden steeg tot 45,8 jaar. Of het nu om kleine of grote gemeenten gaat, de verschillen blijken gemiddeld niet zo heel erg groot. Dat neemt niet weg dat er grote afwijkingen zijn. Zo is de gemiddelde leeftijd bij de ‘jongste’ gemeenten 38,5 jaar en bij de ‘oudste’ gemeente 55,7 jaar. Om welke gemeenten het gaat, wordt uit de Personeelsmonitor niet duidelijk.
Uit eigen onderzoek van Binnenlands Bestuur 4 jaar geleden kwam naar voren dat van de grote gemeenten, Zeist, Hilversum, Nieuwegein en Emmen relatief veel 57-plussers in dienst hadden. In Zeist, dat de ranglijst aanvoerde, viel bijna een kwart van het totale personeelsbestand in die categorie. Wat de Personeelsmonitor wel laat zien, is dat in Limburg en Groningen relatief gezien de oudste gemeenteambtenaren op de loonlijst staan met respectievelijk 46,7 en 47,1 jaar. De gemeentelijke medewerkers in Utrecht en Zuid-Holland zijn relatief gezien het jongst, maar gemiddeld nog steeds 45,4 jaar.
De categorie 60-plussers blijkt over de hele linie de snelst groeiende leeftijdscategorie: hun percentage verdubbelde de laatste 5 jaar tot 8,4 procent. Dit betekent dat 15 duizend gemeenteambtenaren inmiddels 60-plussers zijn. Ook het gemiddeld aantal dienstjaren neemt nog steeds toe. De grootste categorie wordt gevormd door medewerkers die langer dan 10 jaar in dienst zijn. De categorie jonger dan 25 jaar nam daarentegen in 2010 het sterkst af. Inmiddels maakt die groep nog maar 1,4 procent uit van de totale bezetting. In 2009 was dat nog 1,7 procent. Ter vergelijking: binnen de Nederlandse werkzame beroepsbevolking is dat aandeel 10,2 procent.
Wat opvalt is dat de voornamelijk oudere mannelijke uitstroom wordt vervangen door jonge vrouwen. Als gevolg daarvan is de verhouding tussen mannen en vrouwen (46,8 procent) dusdanig verschoven, dat er binnen 5 jaar meer vrouwen dan mannen werken bij gemeenten. De feminisering is al een tijdje gaande. In de afgelopen 5 jaar is het aantal vrouwen in de gemeentelijke bezetting met bijna 8 procent toegenomen. Het aantal mannen nam af met ongeveer dezelfde cijfers.
Externe inhuur
Uitgven aan externe inhuur in euro's:
in % van de loonsom per gemeentegrootteklasse
| 2010 | 2011 | |
| Alle gemeenten | 16 | 20 |
| G4 | 15 | 20 |
| Gemeenten aantal inwoners: | ||
| >100 duizend (min G4) | 19 | 23 |
| 50 duizend - 100 duizend | 15 | 22 |
| 20 duizend - 50 duizend | 14 | 16 |
| 10 duizend - 20 duizend | 16 | 14 |
| < 10 duizend | 21 | 15 |
Bron: Personeelsmonitor 2010 A+O fonds Gemeenten
Download hier de Personeelsmonitor 2012
