Tuurlijk, ik wist wel van loopgraven, chloorgas-aanvallen en honderdduizenden doden. In en om de omgeving van Ieper stond na vier jaar strijd geen steen meer op de andere: dorpen en steden waren veranderd in rokende puinhopen. Maar wat me het diepst raakt, zijn de bewegende beelden in het In Flanders Museum in Ieper van vluchtende mensen. Met handkarren, hondenkarren, door ossen getrokken platte wagens en verder alles wat wielen had, zochten honderden, duizenden bepakte en bezakte mannen, vrouwen en kinderen een veilig heenkomen over de grens. Af en toe vangt de camera de blik van een vluchtende moeder met in haar ene hand een tas en in de andere een kind. Die donkere ogen kijken dwars door de lens heen en brengen de oorlog van honderd jaar geleden opeens heel dichtbij. Die vluchtelinge van het oorlogsgeweld van toen, wordt opeens je oma met jou aan het handje. Wat moet ze achterlaten? Wat gaat er door haar heen? Waar gaat de reis naar toe? Op zeker is dat maar één ding: weg van het geweld en een wisse dood.
Gelukkig voor de meeste ontheemde Belgen gaan de buurgrenzen open en vinden ze een veilig heenkomen in Engeland, Frankrijk en Nederland. In ons land strijken ze met name neer in Zeeland, Brabant en Limburg. Veel mensen nemen een vluchteling in huis. En ja, er is ook gemor over profiteurs die zich onder de vluchtelingen zouden bevinden. En dat ons landje van zes miljoen inwoners de stroom onmogelijk aan kan. Het is koningin Wilhelmina die partij kiest. In de troonrede spreekt zij uit dat alle vluchtelingen met open armen zullen worden ontvangen. Liefst één miljoen Belgen krijgen in 1914 uiteindelijk onvoorwaardelijke toelating. Dat zijn nauwelijks voor te stellen hoeveelheden, te vermenigvuldigen met dubbel zo veel ellende en persoonlijk drama. Het is zoveel dat het je niet raakt. Het is die ene blik die de verre oorlog dichtbij brengt. Opeens is gister vandaag. En is de vluchteling van gister die van vandaag.
Vorm van beschaving
Honderd jaar geleden woedde de Eerste Wereldoorlog. Niet in Nederland, wij hadden besloten neutraal te blijven. Hoe alles verwoestend de…
Reacties: 5
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Er zijn ook wel verschillen tussen toen en nu. Toen waren de omstandigheden waaronder mensen werden opgevangen bepaald minder comfortabel. Er waren vermoedelijk nog geen criminele reisorganisaties die voorspiegelden dat je in Duitsland (en Nederland) een gratis huis en een inkomen van de overheid krijgt. De Belgen vluchten in principe naar hun buurlanden (Frankrijk, Engeland en Nederland), zoals columnist aangeeft. Het blijven uiteraard afschuwelijk problemen waarvoor geen oplossing denkbaar lijkt, behalve misschien dat columnisten een vluchteling in huis nemen.
Zonder de strekking van het verhaal te willen bekritiseren even een paar kanttekeningen. Nederland is niet buiten de oorlog gebleven omdat wij hadden besloten neutraal te blijven. Wij zijn niet aangevallen. België en Luxemburg hadden zich ook neutraal verklaard, maar hadden minder geluk. Ze werden door de Duitse legers overrompeld. Overigens zou ook Nederland in oorlog moeten zijn gekomen met Duitsland, want de Duitse legers hebben ten zuiden van Eijsden wel degelijk het Nederlands grondgebied geschonden. Het was maar een klein stukje en het land, en ook de miljoen Belgische vluchtelingen zijn waarschijnlijk veel ellende bespaard gebleven door het niet rechtlijnig reageren op de schending van het grondgebied.
Nog een opmerking. Lekkers praat over honderdduizenden doden. Het totaal aantal gesneuvelden soldaten, niet alleen in Vlaanderen, bedroeg 9.448.000.
Excuses voor automatische tekstcorrectie:
gesneuvelde soldaten en Bekkers i.p.v. Lekkers
Naar ik meen heeft Nederland later voor de opvang van Belgische vluchtelingen aan Belgie een rekening gestuurd.
NL heeft de rekening inderdaad gestuurd omdat dat zo geregld was in een internationaal verdrag uit 1907. Waqaschijnlijk heeft die zekerheid de rekening te kunnen sturen bijgedragen tot de goede opvang. ER dient bij te worden verteld dat die rekening integraal betaald is door Belgie.