Oproep Klijnsma: pas verordening aan

Amsterdamse en Utrechtse raadsleden moeten het bijstandsgerechtigden gunnen mee te doen aan het juridisch en wetenschappelijk al goedgekeurde bijstandsexperiment in beide steden, vindt staatssecretaris Jetta Klijnsma. De Amsterdamse raad moet dan wel woensdag instemmen met een “technische aanpassing” in de verordening.

Te vrijblijvend

Maar die “technische aanpassing” ligt juist gevoelig in de hoofdstad, want het gaat om het verplichtende karakter van de tegenprestatie. In de huidige verordening is die nog te vrijblijvend, volgens de Inspectie SZW en de Raad van State. Na overleg met de wethouders Arjan Vliegenthart (Amsterdam) en Victor Everhardt (Utrecht) is de Raad van State om advies gevraagd. Die wees er onverbiddelijk op dat verrichten van een tegenprestatie voor de bijstandsuitkering niet mag afhangen van de wens en de vrijwillige medewerking van de bijstandsgerechtigde.

Maatwerk volgt na verplichting

Staatssecretaris Klijnsma wil dan ook dat Utrecht en Amsterdam het verplichtende karakter meer benadrukken in hun verordening en vervolgens hun beleidsvrijheid gebruiken om maatwerk te leveren. Anders kunnen de experimenten geen doorgang vinden. ‘Het moet glashelder zijn dat een college van B&W die verplichting op moet kunnen leggen, ook om daarna maatwerk te kunnen leveren. Of je die verplichting daadwerkelijk oplegt, is aan jou. Vliegenthart zal dat niet doen, anderen wel. Dat is de beleidsvrijheid van het college. Het zou heel verdrietig zijn als de Amsterdamse gemeenteraad zegt: vanwege dit technische punt laten we het experiment aan ons voorbijgaan, waardoor Amsterdammers geen andere werkwijze kunnen uitproberen.’

Niet mijn manier van besturen
Beide wethouders willen ook dat het experiment doorgaat. Utrecht was nota bene een van de initiatiefnemers. Zowel Vliegenthart als Everhardt passen de verordening echter niet zelf aan, maar laten de gemeenteraad beslissen. Vliegenthart is tegen een verplichte tegenprestatie, omdat mensen dan niet “in beweging” komen. Hij noemt de keuze voor de aanpassing een “politieke” beslissing. De Utrechtse gemeenteraad is al met reces en kan pas rond Prinsjesdag beslissen. In Amsterdam heeft GroenLinks een spoeddebat aangevraagd voor 19 juli, de laatste vergadering voor het reces. Vandaar de oproep van Klijnsma. ‘Ik ben een bestuurder die wel besluiten neemt en voorlegt aan de Tweede Kamer. De bal bij gemeenteraad leggen is niet mijn manier van besturen. Het gaat om mensen in de bijstand. Het zou zo fijn zijn als deze twee grote gemeenten meedoen. Juridisch en wetenschappelijk deugen de experimenten. Het is zonde niet de hand aan de ploeg te slaan.’

Gelijk speelveld

Maar de gemeenten dienen ook de wet uit te voeren. Klijnsma wijst erop dat de Participatiewet met een grote meerderheid door beide Kamers is aangenomen en wethouders van andere gemeenten met gelijke politieke signatuur hun verordening wel conform de wet hebben opgesteld. ‘Een gelijk speelveld is essentieel voor de experimenten, anders kun je de resultaten niet goed vergelijken. Het is heel plezierig als de gemeenteraad over dit technische punt wil nadenken.’ Ze vindt het geen principieel punt, want het Amsterdamse college heeft alle beleidsvrijheid om te bepalen hoe men met de tegenprestatie wil omgaan. ‘De bijstand is niet one size fits all. Ieder mens is anders. De een heeft een duwtje nodig, de ander juist een hand op de schouder. Dat is ook het mooie van de Participatiewet: voor iedereen is er een instrument. Als Amsterdam en Utrecht meedoen, is er breed draagvlak en hebben de experimenten meer gewicht. Daarna kunnen we kijken of we de wet moeten aanpassen. Zorg er dus voor dat Amsterdamse en Utrechtse bijstandsgerechtigden kunnen meedoen. Voor hen is het essentieel.’