Ondersteuning buurtinitiatieven aan gemeenten

Het kabinet wil niet aan een algemene ondersteuningsmaatregel voor bewonersinitiatieven die door de coronacrisis in financieel zwaar weer zijn gekomen. Gemeenten zouden daar oog voor moeten hebben. ‘Zeker als zij in hun voortbestaan worden bedreigd.’ Twee (door staatssecretaris Keijzer ontraden) moties vragen wel om openstelling van de TOGS-regeling voor dorps- en buurthuizen.

Moties
De twee moties waren ingediend door Kamerleden William Moorlag (PvdA) en Frank Futselaar (SP) op 18 mei j.l. tijdens de Kamercommissie van Economische Zaken en Klimaat. Meerdere Kamerleden pleitten voor verruiming, mede daartoe aangezet door het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) en de Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen. Alleen coalitiepartijen VVD, CDA en ChristenUnie stemden tegen de moties, waardoor deze met 94 stemmen voor werden aangenomen. De vraag is daarom of de motie wel wordt uitgevoerd, want staatssecretaris Mona Keijzer (CDA) had even daarvoor de moties ontraden. De TOGS-regeling (Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren) is alleen ontworpen voor ondernemers, wat volgens haar buurt- en dorpshuizen niet zijn. In veel gemeenten staan dorpshuizen onder druk.

Vinger aan de pols
Wel is Keijzer in onderhandeling met gemeenten over een breed steunpakket, waar mogelijk ook de dorps- en buurthuizen onder gaan vallen. Het LSA gaat er vanuit dat de staatssecretaris de motie wel uitvoert, maar vraagt intussen ook gemeenten om een vinger aan de pols te houden en proactief ontmoetingsplekken te steunen. Het LSA wijst erop dat de aanstaande regeling mogelijk dekking geeft aan tekorten in de belangrijke sociale en maatschappelijke functie van buurt- en dorpshuizen. Die tekorten zijn de afgelopen maanden namelijk flink opgelopen. Uit een inventarisatie van Maex, een landelijk platform dat helpt maatschappelijke impact te maken en te meten, bleek begin april al dat het gemiddeld inkomstenverlies onder bewonersinitiatieven 68 procent was. Door weggevallen inkomsten kunnen activiteiten niet doorgaan en intussen lopen de vaste lasten wel door. Bewonersinitiatieven zijn bijvoorbeeld boodschappen doen voor kwetsbaren, taallessen en contactloze concerten voor ouderen.

‘Geen onderneming, geen ondersteuning’
Het onderzoek leidde tot Kamervragen van Stieneke van der Graaf (CU), Harry van der Molen (CDA) en Nevin Özütok (GroenLinks) aan toenmalig minister van BZK Raymond Knops, waarin zij vragen of deze ook in deze tijd waardevolle bewonersinitiatieven een beroep kunnen doen op ondersteuning. De vragen zijn pas op 3 juni beantwoord door minister Kajsa Ollongren. De minister erkent de grote waarde van de maatschappelijke initiatieven voor de samenleving en heeft er grote bewondering voor. Wel wijst ze erop dat bij het bepalen van het percentage gemiddeld inkomstenverlies door Maex maatschappelijke initiatiefnemers en sociaal ondernemers onder één noemer zijn gebracht. Ook stelt ze dat als er geen sprake is van een onderneming, zoals mogelijk bij buurtinitiatieven, de financiële ondersteuningsregelingen ‘dus niet ter beschikking staan’.

Beroep op gemeenten
Ollongren doet een beroep op gemeenten om oog te hebben voor de maatschappelijke initiatieven binnen hun gemeenschap, ‘zeker als deze maatschappelijke initiatieven door de coronacrisis in hun voortbestaan worden bedreigd’. Wel wil de minister samen met betrokken gemeenten kijken naar maatwerkmogelijkheden om specifieke lokale knelpunten het hoofd te bieden. Ollongren ziet dus vooralsnog geen aanleiding extra initiatief te nemen voor een algemene ondersteuningsmaatregel. Ze wil wel graag in gesprek over praktische ondersteuning ‘bij lokale knelpunten in specifieke gemeenten’, zoals met het spontaan ontstane noodfonds dat wordt getrokken door MAEX, de Maatschappelijke Alliantie, met steun van het LSA en de Landelijke Vereniging Voor Kleine Kernen.

Praktische ondersteuning
Daarnaast noemt ze het samenwerkingsprogramma Democratie in Actie dat zich primair richt op de ondersteuning van decentrale overheden en stelt dat maatschappelijke initiatieven nadrukkelijk deel uitmaken van dat programma. Jaarlijks investeert het ministerie via uitvoeringspartners als het LSA en de Landelijke Vereniging Kleine Kernen in een ondersteuningsprogramma voor maatschappelijke initiatieven. ‘Ook de komende jaren zal ik dat blijven doen.’ In overleg met gemeenten gaat minister Ollongren actief monitoren hoe noodlijdende maatschappelijke initiatieven extra kunnen worden ondersteund. ‘Ik denk daarbij aan praktische ondersteuning in de vorm van kennis en het tijdelijk beschikbaar stellen van extra ondersteunende expertise.’