Landsadvocaat: studenten uitsluiten van energietoeslag geoorloofd

Het kabinet houdt vast aan het besluit om studenten uit te sluiten van de energietoeslag voor minimahuishoudens. Wel wordt de handreiking voor gemeenten aangepast om duidelijk te maken waarom het onderscheid is toegestaan. Het kabinet volgt daarmee het advies op van de landsadvocaat, dat dinsdag aan de Tweede Kamer werd gestuurd.

Uitvoeringscapaciteit

De landsadvocaat concludeert dat het juridisch verdedigbaar is om studenten uit te sluiten van de energietoeslag. Daarbij speelt mee dat het toekennen van de energietoeslag aan studenten een te groot beroep zou doen op de uitvoeringscapaciteit van gemeenten. De landsadvocaat gaat niet mee in de redenering van de rechtbank Arnhem, die oordeelde dat het onderscheid niet gerechtvaardigd is.

Gelijkheid

De kwestie draait om het gelijkheidsbeginsel: de overheid moet kunnen aantonen dat er goede redenen zijn om onderscheid te maken tussen studenten en niet-studenten. Volgens de landsadvocaat kan dat, omdat het beleid een legitiem doel dient en het middel doelmatig en proportioneel is. Het doel is namelijk dat de energietoeslag zo snel mogelijk een zo groot mogelijke groep mensen bereikt, terwijl tegelijkertijd het risico op overcompensatie zo veel mogelijk wordt voorkomen.

Geoorloofd

Het is volgens de landsadvocaat aannemelijk dat studenten niet in groten getale in aanmerking komen voor de toeslag. Het behandelen van aanvragen van studenten zou wel veel van de capaciteit van gemeenten vragen, omdat er een grote variatie is wat betreft de woon- en energiesituatie van studenten. Daarom is het uitsluiten van de studenten als groep geoorloofd, ondanks het feit dat sommige studenten wel degelijk aan de voorwaarden van de regeling voldoen. Het belang van een snelle uitvoering voor een grote groep ontvangers, in combinatie met het belang om onterecht gebruik te voorkomen, weegt zwaarder dan het belang van de groep studenten die mogelijk in aanmerking komt.

Niet haalbaar

Gemeenten hebben overigens ook al aangegeven dat het momenteel niet haalbaar is om de energietoeslag aan studenten uit te keren. De uitvoering is daar niet op ingericht, schreven wethouders van dertien studentensteden in oktober aan het kabinet. Ook het budget voor de energietoeslag is niet berekend op studenten. Gemeenten pleiten er al langer voor om de energietoeslag wel aan studenten uit te keren, maar dat via uitvoeringsorganisatie DUO te doen.

Vangnet

Een aanvullende reden waarom het onderscheid te verdedigen is, volgens de landsadvocaat, is het feit dat studenten een beroep kunnen doen op de individuele bijzondere bijstand als alternatieve vorm van ondersteuning. Hoewel studenten inderdaad nadeel ondervinden aan het door het kabinet gekozen beleid, blijft er nog wel een andere voorziening voor ze over. Dat maakt het beleid, wat de landsadvocaat betreft, 'proportioneel'. De rechtbank Arnhem oordeelde juist dat de individuele bijzondere bijstand geen redelijk alternatief is, omdat daar andere criteria voor gelden. De landsadvocaat erkent dat de voorwaarden verschillen, maar vindt de individuele bijzondere bijstand toch 'een afdoende vangnet'.

Rechtszaken

De gemeente Nijmegen biedt inmiddels, naar aanleiding van de uitspraak van de rechter, wel energietoeslag aan studenten aan. In andere steden, waaronder Tilburg, Enschede en Wageningen, tellen studenten mee als ze een eigen woonruimte hebben en een energiecontract op hun eigen naam hebben staan. Grote studentensteden als Rotterdam en Amsterdam sluiten studenten vooralsnog uit. De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) voert inmiddels rechtszaken tegen vijf gemeenten (Groningen, Leiden, Delft, Rotterdam en Vijfheerenlanden) om studenten wel te laten meetellen.