Enschede is een nieuw arbeidsmarktoffensief gestart. De komende twee jaar worden meer dan duizend Enschedeërs met een fikse afstand tot de arbeidsmarkt klaargestoomd voor een – bij voorkeur betaalde – baan op een reguliere werkplek.
Weg met de mismatch
De werkloosheid loopt op. Elke gemeente staat voor de opgave om mensen weer aan de slag te krijgen. Ieder doet dat op zijn eigen…
Weer aan het werk
De werkloosheid loopt op. Elke gemeente staat voor de opgave om mensen weer aan de slag te krijgen. Ieder doet dat op zijn eigen manier. In een serie artikelen houdt Binnenlands Bestuur het uiteenlopende re-integratiebeleid tegen het licht.
De cijfers in Enschede (158.000 inwoners) zijn niet bepaald vrolijkmakend. Een werkloosheidspercentage van 14,6, 5.600 mensen die al langer dan twee jaar in de bijstand zitten en een beroepsbevolking die lager dan (landelijk) gemiddeld geschoold is. Het goede nieuws is dat werkgevers in de techniek, de zorg en de logistiek over een paar jaar veel handen te kort hebben, vertelt wethouder Patrick Welman (CDA) van werk en inkomen. En dat heel veel werkgevers dusdanig maatschappelijk betrokken zijn dat ze willen investeren in mensen die nog niet (meteen) 100 procent productief zijn. Door nu mensen te activeren, te scholen en ze ‘arbeidsmarktfit’ te krijgen, kunnen zij straks die broodnodige handjes gaan leveren. En door goed te luisteren naar wat de werkgevers nu en straks nodig hebben aan personeel, kan de zogeheten mismatch tussen werkgevers en potentiële werknemers tot het verleden gaan behoren.
Dat is in een notendop het idee achter het arbeidsmarktoffensief 2013-2014, waarvoor Welman heeft getekend. Ruim zes miljoen euro vanuit het Participatiebudget wordt in het project gestopt. Vouchers, opleidingen, klimopbanen en loondispensatie; diverse instrumenten staan huidige én toekomstige werkgevers ter beschikking om de komende jaren 3.000 van de 5.600 mensen met een WWB-uitkering aan het werk te helpen. De overige 2.600 werkzoekenden zitten nu al actief in een traject dat is gericht op werken, leren of meedoen. Via het arbeidsmarktoffensief wordt versneld het langzittendenbestand in kaart gebracht: wat zijn hun vaardigheden en capaciteiten en hoe kunnen die worden opgekrikt.
In het ritme komen
Werkgevers zijn in Enschedese termen overigens een breed begrip. Het gaat niet alleen om werkgevers met een winstoogmerk, maar ook om maatschappelijke organisaties zoals sportverenigingen en scholen. Alles en iedereen waar werklozen terechtkunnen om weer in het ritme te komen en werkervaring op te doen, wordt als werkgever gezien. Aan elke werkgever wordt een adviseur werk van de gemeente Enschede gekoppeld, een vast contactpersoon, die in kaart brengt wat de werkgever zoekt en nodig heeft. Niet alleen aan handjes, maar mogelijk ook aan begeleiding van nieuwe nog niet helemaal arbeidsfitte mensen, loondispensatie of andere vormen van ondersteuning. De scope van de adviseur werk is gericht op het ‘ontzorgen’ van de werkgever.
Aan de kant van de werkloze wordt een projectmedewerker, ook in dienst van de gemeente Enschede, gekoppeld; eveneens een vast contactpersoon. Die brengt aan de keukentafel in kaart wat de werkloze kan, wil en nodig heeft om in ieder geval te participeren. Einddoel is overigens wel betaald werk, benadrukt Welman. Het keukentafelgesprek is vooral in de wereld van zorg en welzijn inmiddels een bekend begrip. Maar in Enschede schuift de ambtenaar ook bij de bijstandsgerechtigde aan de keukentafel aan. Om samen in kaart te brengen waarom hij of zij geen werk heeft, wat belemmerende factoren zijn om weer aan de slag te gaan – kopzorgen vanwege een fikse schuld bijvoorbeeld. Maar vooral om in kaart te brengen waar kansen liggen en hoe de sterke punten van de werkzoekende kunnen worden uitgebouwd, zodat deze weer de deur uit kan om de handen uit de mouwen te steken. Daarbij wordt wel gestuurd richting de sectoren zorg, techniek en logistiek: daar is namelijk in Enschede nu en in de komende jaren werk te vinden. De gemeente zet tevens in op duurzame uitstroom in structurele banen.
Niet vrijblijvend
Als de bijstandsgerechtigde niet wil of zijn afspraken niet nakomt, dan krijgt hij het met de gemeente aan de stok. ‘Het is niet vrijblijvend. Wij bieden hen wat, we investeren in deze mensen. Wij mogen dan ook wat terugverwachten’, stelt Welman. Korting of stopzetten van de uitkering liggen dan in het verschiet. Hij erkent dat vooral het begin lastig is; mensen willen aanvankelijk liever met rust worden gelaten. ‘Maar door ze aan te spreken op wat ze kunnen, in plaats van op wat ze niet kunnen, krijgen ze ook hun trots, hun gevoel voor eigenwaarde terug. Heel belangrijk, ook voor hun kinderen. En de meeste mensen willen zelf ook uit een vaak toch wat uitzichtloze situatie komen.’
Een klimopbaan is zeker voor mensen die erg lang thuis hebben gezeten een goede eerste stap op weg naar een betaalde baan, vindt de wethouder. Denk aan een gastvrouw in een ziekenhuis of aan een tweede man op een vrachtwagen. ‘Functies die voor werkgevers in deze tijden onbetaalbaar zijn, maar waarmee ze extra service aan hun klanten kunnen bieden. Wij hopen dat het vervoersbedrijf de bijrijder na een tijdje een chauffeursopleiding aanbiedt zodat hij kan doorgroeien.’ Gebeurt dat niet, dan kan de bijrijder worden ‘weggeplukt’ als een ander bedrijf wel een structurele baan voor hem in petto heeft.
Het offensief moet vanaf 1 september operationeel zijn. Nu worden – voor dit werk geschikte − boventallige ambtenaren klaargestoomd. Het mes snijdt in Enschede dus aan twee kanten: langdurig werklozen worden naar werk toegeleid door mensen die anders zelf thuis op de bank zouden komen te zitten.
