Wettelijke grondslag voor ‘integraal werken’

‘Ja maar de AVG…’ Professionals in het sociaal domein worstelen vaak met gegevensverwerking en privacy rond gezinnen met meervoudige problemen. Dat wordt vermoedelijk vanaf volgend jaar gemakkelijker.

Gegevensdeling

Het kabinet heeft daartoe de Wet aanpak meervoudige problematiek in het sociaal domein (Wams) ingediend. Die regelt dat gemeenten en andere betrokken organisaties meer armslag krijgen om gestapelde problemen in gezinnen of huishoudens aan te pakken. Hulp en ondersteuning kunnen daardoor beter afgestemd worden.

De wet moet de zogeheten ‘integrale dienstverlening’ vergemakkelijken. Dat was van meet af aan een belangrijk doel van de decentralisaties. In de praktijk was daarvan soms ook al vaak sprake, maar het ontbrak nog aan een wettelijke grondslag voor gegevensdeling. Op dat standpunt stond ook de Autoriteit Persoonsgegevens. De beperkingen leidden tot, ander vaak gehoord ambtelijk woord, ‘handelingsverlegenheid’ van professionals.

In samenhang

Zij klaagden vaak dat ze vastlopen op privacywetgeving. Om een goed beeld te krijgen van problematiek en hulpvragers moeten de verschillende betrokken professionals contact met elkaar kunnen hebben en persoonsgegevens bij elkaar brengen. De Wams moet hen straks uitrusten om de Wmo 2015, de Jeugdwet, de Participatiewet en de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening in samenhang uit te voeren. Ook maakt de wet samenwerking met aanpalende domeinen als zorg, onderwijs en wonen eenvoudiger.

Het wetsvoorstel kwam tot stand na gesprekken met medewerkers die met de voeten in het bluswater staan: beleidsmedewerkers en privacyjuristen en mensen uit de uitvoering. Ook VNG, Divosa en andere partners uit het veld zijn bij de totstandkoming betrokken. Met een lange aanloop: het heeft vier jaar geduurd voor het wetsvoorstel er ligt.  

Geen vrijbrief

De wet biedt geen vrijbrief om in het wilde weg gegevens van ‘klanten’ uit meerdere domeinen te koppelen. Dat mag uitsluitend in specifieke en ernstige gevallen, waarbij een gecoördineerde aanpak nodig is. Verder mag alleen informatie worden gedeeld die nodig is: zo weinig als kan. Personen om wie het gaat worden daarbij betrokken. Formeel maakt het college van burgemeester en wethouders samen met de professional een afweging of en welke gegevens worden uitgewisseld.

Bij de aanbieding van het wetsvoorstel geeft staatsecretaris Maarten van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voorbeelden van situaties waarin de Wams een uitkomst kan bieden: ‘Denk aan de situatie waarbij het verstandig is als een ouder thuis blijft voor de kinderen, maar dat vanwege de bijstand wordt ingezet op werk. Of een oudere mevrouw die zorgt voor haar echtgenoot met beginnende dementie, maar door een ongeluk die hulp niet meer kan bieden. De Wams moet vergemakkelijken dat problemen in samenhang worden opgelost.

Volgend jaar

De staatssecretaris hoopt dat de Wams volgend jaar in kan gaan, maar lang niet alle gemeenten zullen er meteen van kunnen profiteren. In veel gemeenten werken de loketten voor Wmo, zorg en schuldhulpverlening nog niet of weinig met elkaar samen. Daarnaast kan afstemming met partijen buiten de gemeente, zoals zorg- en onderwijsinstellingen en politie nodig zijn. Om dat goed te regelen, wordt daaraan nog gewerkt door VNG, het rijk, en andere betrokken organisaties.