Columnist Bert Wagendorp vraagt in de Volkskrant van 19 mei aandacht voor het bevorderen van de ‘zelfredzaamheid’ van burgers als toverformule om bezuinigingen te verkopen. Dit naar aanleiding van wethouder Margreet van Gastel, die met dit credo de helft van alle afvalbakken in Arnhem verwijdert en daarmee 460 duizend euro bezuinigt.
Blinde overheid
Columnist Bert Wagendorp vraagt in de Volkskrant van 19 mei aandacht voor het bevorderen van de ‘zelfredzaamheid’ van burgers als…
Dit is herkenbaar in zoverre dat ook de zeer forse bezuinigingen op UWV (en SVB en het ministerie van SZW) geplaatst worden in het licht van het scherper trekken van de scheidslijn tussen de verantwoordelijkheden van burgers, instellingen en de overheid. ‘Burgers zijn primair verantwoordelijk om te participeren op de arbeidsmarkt, waarbij de overheid waar nodig zal ondersteunen’.
Het past een uitvoerder niet om kanttekeningen te plaatsen bij de politieke opvattingen die aan dergelijke beleidskeuzes ten grondslag liggen en de wijze waarop hiervoor draagvlak wordt gezocht. Dat is voorbehouden aan ‘echte’ columnisten als Bert Wagendorp en daar gaat het me hier ook niet om.
Wel dienen uitvoerders op basis van hun kennis en gegevens de feitelijke gevolgen van bezuinigingen en concepten als ‘zelfredzaamheid’ eenduidig in beeld te brengen. Ook dient er ruimte te zijn om daarover informatie te verstrekken. Voor UWV betekent dit bijvoorbeeld dat wij nagaan welke jonggehandicapten in de toekomst te maken krijgen met de vermogenstoets van de Wet Werken naar Vermogen. Dit is relevante informatie voor bijvoorbeeld gemeenten, die verantwoordelijk worden voor deze uitkeringen en voor burgers die voorzien dat zij over enkele jaren zijn aangewezen op deze wet. Deze ruimte ervaren wij overigens.
Maar het kan soms ook ingewikkeld worden. Zo zullen we bij de invoering van het ‘redesign Werkbedrijf’, onze eigen wat eufemistische omschrijving voor de invulling van de bezuinigingen op het UWV Werkbedrijf, heel duidelijk moeten communiceren richting klanten wat ze nog wel en niet kunnen verwachten. Bijvoorbeeld wat de zeer beperkte ondersteuning inhoudt waar ook oudere werklozen na een jaar in de WW op zijn aangewezen. Waar UWV in het verleden wel eens is verweten te ruimhartig publieke ondersteuning te bieden, is de omvang van de huidige bezuinigingen zodanig dat er scherpe keuzes gemaakt zijn. Voorspelbaar is dat degenen, die hun zelfredzaamheid lager inschatten dan UWV alleen al om budgettaire redenen genoodzaakt is te doen, hun teleurstelling op UWV zullen richten. Al even voorspelbaar is dat dit met enige regelmaat discussies zal oproepen in de pers en mogelijk ook de politiek, met als toonzetting dat UWV mensen onvoldoende bedient.
Verder kan er spanning ontstaan als wij vanuit onze verantwoordelijkheid om beschikbare middelen zo effectief mogelijk in te zetten de zelfredzaamheid van burgers aan analyses onderwerpen. Denk aan onderzoek naar voorspellende factoren voor werkhervatting zoals leeftijd en (beleefde) gezondheid. Ook als de insteek dus niet is om met dergelijk onderzoek verhoging van budgetten te bepleiten, wordt wel transparant in welke mate met beschikbare budgetten ‘minder zelfredzamen’ bediend kunnen worden.
Een ander relevant onderwerp is op welke wijze in de toekomst de gevolgen van de bezuinigingen voor de dienstverlening aan jonggehandicapten kunnen worden gemonitord. Immers, een fors deel van de bezuinigingen op uitkeringen is gekoppeld aan decentralisatie richting gemeenten, waarvoor nauwelijks informatieverplichtingen gelden richting het Rijk. Het risico bestaat dat met name de groep jonggehandicapten die in de toekomst geen aanspraak meer kan maken op een uitkering buiten beeld verdwijnt. Een kleinere overheid mag geen blinde overheid worden.
Titus Livius
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Wat er nu met het UWV als organisatie lijkt te gebeuren, is een vicieuze cirkel die ook individuele werknemers kunnen ervaren:
(1) hun functioneren wordt door hun leidinggevenden bemoeilijkt; (2) wanneer een werknemer leidinggevenden daarover aanspreekt, vatten die dat op als een gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel (of noem het "zelfredzaamheid") van de werknemer, en zetten die nog meer onder druk; (3) daardoor gaat de werknemer minder presteren; (4) daardoor verslechtert de reputatie van de werknemer; (5) daardoor voelen de leidinggevenden zich gerechtvaardigd om het deze werknemer nog moeilijker te maken; (6) daardoor gaat de werknemer nog slechter presteren, en zo is de cirkel rond.
In feite is dit het aloude zondebok-mechanisme, waarmee problemen niet worden opgelost, maar door een groep worden afgereageerd op een zondebok, die uiteindelijk wordt ge(slacht)offerd.
Dit soort kuddegedrag past wel bij de tijdgeest, en bij het schrijnende gebrek aan constructiviteit van de huidige regering-Rutte. Maar we zullen er met z'n allen uiteindelijk niet gelukkiger van worden. Het is een terugkeer naar donkere tijden, waarin een minderheid van "winnaars" een grote groep potentiële zondebokken eronder houdt en misbruik maakt van hun kwetsbaarheid.