Vrouwelijke statushouders achtergesteld

Vrouwelijke statushouders profiteren minder van de ondersteuning die gemeenten bieden dan mannen. Zij krijgen minder begeleiding naar werk, terwijl ze die harder nodig hebben.

Mannen kansrijker
‘Gemeenten zijn in het kader van de Participatiewet vooral bezig om nieuwkomers zo kort mogelijk bijstandsafhankelijk te maken’, zegt Joline Verloove, senior projectleider en adviseur bij Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS). ‘Het onbedoelde effect is dat de aandacht vaker is gericht op mannen, die als kansrijker op de arbeidsmarkt worden gezien.’ Het platform lanceert dinsdag een online module voor gemeentelijke uitvoeringsprofessionals die werken met nieuwkomers.

Wel gemotiveerd

Met de achterstelling van vrouwen uit statushoudergezinnen missen gemeenten op termijn een kans, vindt Verloove. Na een verblijf van vijftien jaar heeft 45 procent van de vrouwelijke vluchtelingen nog geen betaald werk. Haar ervaring: ‘Vrouwelijke nieuwkomers willen graag iets terugdoen voor de Nederlandse samenleving. Zij zijn gemotiveerd, maar zeker in het begin is werk niet hun prioriteit. Zij willen eerst hun gezin op de rails hebben en de kinderen naar school. Terwijl gemeenten juist die eerste jaren investeren in ondersteuning.’ In veel gevallen beseffen vrouwelijke statushouders niet dat de aangeboden ondersteuning later misschien niet meer beschikbaar is. Klantmanagers moeten er meer op gespitst zijn de (toekomstige) arbeidswens van vrouwelijke nieuwkomers te onderzoeken, omdat die aandacht het totale inburgerings- en participatieproces ten goede komt.

Vroegtijdig afgebroken

Heeft een van de partners - vaak de man - werk gevonden, dan gaat het gezin uit de bijstand. Het traject van vrouwelijke statushouders wordt dan vaak vroegtijdig wordt afgebroken en zij verdwijnen uit beeld bij de gemeente. Voor het vergroten van de participatiekansen van vrouwelijke statushouders is de focus op uitstroom volgens Verloove te beperkt en uit oogpunt van economische zelfstandigheid onwenselijk. Het nieuwe inburgeringsstelsel biedt een mooi aangrijpingsmoment om vrouwelijke nieuwkomers intensiever te begeleiden. Het leren van Nederlands en toeleiding naar werk komen hierin samen.

Maatschappelijke opvattingen

Volgens Verloove spelen niet zelden eigen waarden van gemeentelijke professionals een rol, evenals maatschappelijke opvattingen. Vaak is (onbewust) de gedachte dat de man de (toekomstige) kostwinner zal zijn en de vrouw de zorg- en opvoedingstaken verricht. ‘We willen professionals bewust maken hoe hun eigen achtergrond mogelijk invloed heeft op hun werk en hoe ze naar de wereld kijken’, aldus Verloove. Traditionele rol- en genderpatronen worden vaak beoordeeld als cultuurkwestie. Zij verwijst naar breder onderzoek van de Inspectie SZW naar ongelijke behandeling van mannen en vrouwen bij arbeidsintegratie. ‘Ook daaruit blijkt dat mannen meer persoonlijke gesprekken hebben met klantmanagers dan vrouwen en vaker een re-integratie traject aangeboden krijgen.’ Bij stellen verdient het de voorkeur ook individuele gesprekken te voeren, omdat soms de man telkens het voortouw neemt.

Deeltijd- en moedercultuur

De e-learning module helpt klantmanagers onderscheid te maken tussen individuele belemmeringen bij vrouwelijke nieuwkomers (vluchtgeschiedenis, wel of geen werkervaring, gebrekkig Nederlands, klein netwerk, nareiziger of niet, fysieke en mentale problemen) en bredere obstakels. Onder meer de Nederlandse deeltijd- en moedercultuur kan een rol spelen. ‘Niet alleen onder vrouwen met kinderen, maar ook onder jonge vrouwen zonder kinderen. Er liggen ideeën aan ten grondslag dat vrouwen geschikter zijn om voor zorgtaken en mannen om betaald werk te doen’ aldus Verloove. ‘Zulke gedachten kunnen onbewust invloed hebben op de begeleiding die nieuwkomers krijgen.’

Grote verschillen

Een valkuil is verder dat vergunninghouders worden gezien als homogene groep. In werkelijkheid zijn de verschillen groot. ‘Er zijn nieuwkomers met een academische, maar ook zonder enige opleiding. Ook zijn er soms grote verschillen tussen mensen uit rurale gebieden of steden.’ Een individuele en gender- en cultuursensitieve benadering is nodig, aldus de onderzoeker. ‘Als je nieuwkomers begeleidt, moet je vanuit een persoon kijken en niet vanuit het plaatje dat je misschien op voorhand hebt.’

Tijd voor tussenstappen
In alle groepen zijn er grote sekseverschillen wat betreft werkervaring. Betaald werk is vaak nog een brug te ver. ‘Vrouwen die nog geen beroepsidentiteit hebben, moeten de tijd krijgen om tussenstappen naar werk te maken’, raadt Verloove gemeenten aan. ‘Ze kunnen meer leren over hun eigen talenten en eerst vrijwilligerswerk doen. Belangrijk is dat het doelperspectief in zicht blijft en ze niet blijven hangen in koffie of thee zetten. Beter is ze te laten kennismaken met een sector waar ze in de toekomst willen werken, waardoor het een opmaat is naar werk.’