Groningen start proef met basisbaan

De gemeente Groningen start in maart met basisbanen. Vijftig Groningers met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, zonder perspectief op een reguliere baan, komen in dienst van de gemeente. Het is een proef van drie jaar. Bij gebleken succes wil de gemeente de proef uitbreiden, maar daarvoor is wel (financiële) hulp van ‘Den Haag’ nodig. Het rapport van de WRR ziet Groningen als een steun in de rug. Het gemeentebestuur hoopt op een doorbraak in het ‘Haagse denken’.

Perspectief

Mensen die voor een basisbaan in aanmerking komen, behoren tot de groep ‘klassieke bijstandsgerechtigden’, vertelt verantwoordelijk wethouder Carine Bloemhoff (werk en participatie, PvdA). Het gaat om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en waarvoor ondanks (scholings)trajecten nu noch in de toekomst zicht is op een betaalde baan. ‘Wij willen hen perspectief bieden. Ze komen niet aan het werk, maar dat is wel belangrijk voor hun welbevinden.’

Nut

Daarom schept de gemeente banen. Dat kan van alles zijn, maar er is genoeg te doen in de stad dat nu blijft liggen. ‘Denk aan hulp aan conciërges op scholen, medewerkers in buurthuizen, ervoor zorgen dat het zwerfafval wordt opgeruimd’, aldus Bloemhoff. De basisbaan wordt op twee criteria getoetst. ‘Het moet nut hebben voor de betrokkene én voor de samenleving.’ Op wijkniveau wordt samen met de buurt bepaald wat nodig is. Zo gaat een van de Groningers straks aan de slag in een buurthuis, om koffie klaar te zetten en bezoekers te verwelkomen. Een ander gaat in de binnenstad fietsen labelen die verkeerd staan geparkeerd. ‘Zo kunnen wij beter handhaven’, aldus de wethouder.

Geen verdringing

De basisbaan is vergelijkbaar met de voormalige Melkertbaan, maar wel met grote en wezenlijke, verschillen, zo stelt de wethouder. ‘De basisbaan is net zoals een Melkertbaan een gesubsidieerde baan, maar anders dan bij een Melkertbaan zit er geen doorstroomdoelstelling op.’ Dat zit er simpelweg niet in voor de doelgroep. ‘We creëren werk voor mensen waarvoor anders geen werk is.’ Ook wordt ervoor gewaakt dat organisaties, waar een ‘basisbaner’ aan de slag gaat, daar niet afhankelijk van worden. Een basisbaan mag daarnaast regulier werk niet verdringen.

Armoedeval

De afgelopen tijd hebben mensen zich spontaan gemeld voor deelname aan het experiment. Anderen zijn actief benaderd door klantmanagers. ‘Het criterium tot deelname is dat er anders echt geen perspectief op een betaalde baan is, ook niet na bijvoorbeeld twee jaar scholing en intensieve begeleiding’, benadrukt de wethouder. Deelname is vrijwillig. Samen met de gegadigden wordt gekeken welke baan het beste past. De gemeente neemt de mensen met een basisbaan in dienst, en betaalt hen cao-conform. Het plaatsen in een geschikte basisbaan is maatwerk. Drie organisaties die bekend zijn met de doelgroep begeleiden de Groningers in de basisbaan. Voor de gemeente is het belangrijk dat de mensen er (financieel) op vooruit gaan. ‘Voor armoedeval wordt gewaakt; daarvan mag geen sprake zijn’, benadrukt de wethouder. ‘Werk moet financieel lonen en het moet emanciperen’, aldus Bloemhoff.

Extra rijksmiddelen

Na drie jaar wordt de basisbaan geëvalueerd, halverwege de periode wordt een tussenevaluatie uitgevoerd. Het experiment is geslaagd als het welbevinden van de ‘basisbaner’ is toegenomen en als het werk heeft bijgedragen aan de leefbaarheid in de wijk. Bij gebleken succes wil Groningen het aantal basisbanen uitbreiden. De doelgroep omvat duizenden mensen. ‘Maar dat kan niet zonder extra middelen van het rijk’, stelt Bloemhoff. De wethouder voelt zich gesteund door het recent uitgebrachte advies van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).

Doorbraak

Een van de aanbevelingen van de WRR is om mensen met een uitkering en weinig kans op de arbeidsmarkt een basisbaan te geven. ‘Het sluitstuk van de sociale zekerheid zou daarom niet de bijstand maar de basisbaan moeten zijn’, aldus de WRR. ‘Meer dan een uitkering geeft een salaris zelfrespect en het gevoel onderdeel uit te maken van de samenleving. (…) Werk is psycholo­gisch en sociaal zo belangrijk dat mensen niet meer kunnen worden ‘afge­scheept’ met een uitkering.’ ‘Ik hoop dat dit advies door Den Haag serieus wordt opgepakt’, aldus Bloemhoff. ‘Wij doen nu een experiment en houden in de gaten wat dat oplevert voor mens en maatschappij. Als we meer mensen aan een basisbaan willen helpen, hebben we echt structureel extra financiering van het rijk nodig.’ De wethouder wijst daarbij op de grote tekorten die gemeenten op de gedecentraliseerde taken in het sociaal domein hebben. Uit eigen zak is de uitbreiding haalbaar noch betaalbaar. ‘Ik hoop echt op een doorbraak in het denken in Den Haag.’