In een licht lokaal werken achttien jongens in identieke bordeauxrode T-shirts aan een eigen fitnessapparaat. Het is een opdracht voor het vak techniek aan het Vakcollege Amersfoort. Ze hebben voor deze school gekozen, omdat ze later met hun handen willen werken. Wesley straalt als hij het heeft over zijn toekomst in de elektrotechniek, Sander weet zeker dat hij later een goede timmerman wordt en Rob ziet een bestaan als bouwvakker voor zich. Een van de docenten geeft instructies over het werken op schaal. De leerlingen luisteren rustig, maar een blijft kletsen en wordt naar de gang gestuurd.
Ambachtsschool nieuwe stijl
De nieuwe ambachtsscholen zijn in opmars. Deze Vakcolleges zijn bestemd voor leerlingen die liever in de praktijk leren. Gemeenten zien de…
Over het algemeen, vindt lerares Hildegard Leliveld, gedragen de jongens zich goed. ‘Ze zijn gemotiveerd en begrijpen dat je als vakman gedisciplineerd moet zijn. Als ze een keer hun T-shirt vergeten, komen ze de vakles niet in. Een vakman moet later zorgen dat zijn werkkleding in orde is en dat brengen we hen meteen bij.’ Het Vakcollege Amersfoort is een van de scholen die werken volgens het concept van de Werkmaatschappij het Vakcollege, die 2 jaar geleden werd opgezet om het voortijdig schoolverlaten terug te dringen.
Steeds meer vmbo-scholen sluiten zich bij de ‘franchiseconstructie’ aan: ze nemen het lesmateriaal en de aanpak over van de Werkmaatschappij en mogen dan de naam Vakcollege voeren. De aanpak is een hit onder ouders en leerlingen. Eindelijk is er een vernieuwend schoolconcept dat zich richt op de doeners. Eerdere vernieuwingen als tweetalig onderwijs en het technasium waren nooit voor deze groep weggelegd. Op de Vakcolleges mogen leerlingen vanaf het eerste jaar een derde van de tijd met hun handen werken.
‘We creëren extra ruimte in het programma door vakken samen te voegen en te combineren,’ vertelt Ferry Brokers, directeur van Vakcollege Amersfoort. ‘We voldoen aan alle kerndoelen.’ Hij noemt het Vakcollege eigenlijk liever geen ambachtsschool. Dat klinkt zo ouderwets. ‘Wij zijn hypermodern. We gebruiken ict-kennis en doen aan computergestuurd frezen.’ Op een Vakcollege volgen de leerlingen een zesjarig programma: ze krijgen van vmbo tot en met mbo doorlopende lesstof aangeboden.
De uitval tussen vmbo en mbo is normaal gesproken groot: de leerlingen moeten naar een ander gebouw met andere docenten en nieuwe regels. Maar op een Vakcollege blijven ze na het behalen van hun vmbo-diploma onder de hoede van hetzelfde docententeam dat hen al sinds de brugklas volgt. Dat geeft geborgenheid en structuur. Op hun achttiende zijn ze klaar en hebben ze een diploma op mbo 2 of 3 niveau op zak waarmee ze meteen aan de slag kunnen. Het onderwijs wordt gegeven op het niveau van vmbo-basisberoepsgerichte leerweg en vmbo-kader. Maar het Vakcollege Amersfoort trekt door de opzet ook leerlingen op vmbo-ten havo-niveau aan, die bewust voor een beroepsopleiding kiezen.
Inmiddels zijn er dertig Vakcolleges door het hele land, in 2011 moeten dat er zeventig zijn. Op den duur zullen 20.000 leerlingen een Vakcollege bezoeken. Vakcolleges leggen meteen een link tussen theorie en praktijk, vertelt Brokers. ‘Om bijvoorbeeld een lamp te kunnen maken, moeten de leerlingen zich eerst verdiepen in stroomkringen. Bij traditionele scholen leren ze dat uit een boek, hier mogen ze hun kennis meteen toepassen. Het leukste vinden ze de ruimte die ze krijgen om te ontdekken. Dat is bewust beleid: we willen onze leerlingen niet alleen opleiden tot vaklui, maar we willen ook dat ze innovatief zijn.’
Na klas 3 kunnen de leerlingen al praktijkexamen vmbo doen. In klas 4 beginnen ze aan hun mbo-opleiding. Dat betekent een jaar winst. ‘We kunnen sneller werken doordat we de overlap uit het vmbo- en mboprogramma halen. In het gebruikelijke mbo1-programma zit veel herhaling en ook dat demotiveert veel leerlingen.’ Brokers staat huiverig tegenover politici die kinderen uit probleemwijken graag in groten getale naar de Vakcolleges zien gaan. ‘De Vakcolleges vormen geen oplossing voor alle grootstedelijke problemen. Je moet uitkijken dat je niet alleen probleemkinderen trekt. Wij zoeken gemotiveerde leerlingen die praktisch willen werken. Niet alle vmbo´s hoeven Vakcolleges te worden. Dan devalueer je de scholen.’
De problemen op andere vmbo-scholen zijn volgens hem vaak het gevolg van grootschaligheid en gebrek aan kwaliteit. Sebastiaan van ’t Erve (GroenLinks), wethouder van Onderwijs in Amersfoort, is het daarmee eens. ‘Dit type scholen is een goede aanvulling. Het is geen vervanging voor al het vmbo-onderwijs. Maar het is heel geschikt voor kinderen die al jong weten wat ze willen.’
De eerste Vakcolleges verrezen in middelgrote gemeenten. Den Haag was de eerste grote stad waar ook volgens deze formule wordt gewerkt. Sander Dekker (VVD), wethouder van Onderwijs, Jeugd en Sport, zette zich in voor de vorming van twee Vakcolleges in zijn stad. ‘Wij merkten dat veel leerlingen uitvielen bij de overgang van het vmbo naar het mbo. Daarom zijn we met een aantal vmbo’s en ROC Mondriaan om de tafel gaan zitten. Vakcolleges zijn geschikt voor kinderen die weten welk beroep ze willen gaan uitoefenen. Maar ook voor leerlingen die behoefte aan extra begeleiding hebben. Voor hen is het goed dat ze pas worden losgelaten als ze een diploma hebben. Het is een van de manieren om te zorgen dat jongeren de eindstreep halen. Maar het is geen medicijn tegen alle kwalen. Meer algemeen vormende vmbo’s voorzien ook in een behoefte.’
Meisjes
Als Vakcollege van het eerste uur biedt Amersfoort sinds 2 jaar de richting techniek aan. Volgend schooljaar begint de school ook met de richtingen handel & administratie, horeca, toerisme & voeding en zorg & welzijn. De leerlingen kiezen dan in klas 1 een richting, maar kunnen later eventueel nog wisselen. ‘Het is goed dat Vakcolleges zich verbreden en niet meer alleen techniek, maar ook richtingen gaan aanbieden die meisjes trekken,’ vindt Van ‘t Erve. ‘Ze spelen daarmee ook duidelijk in de op de behoefte van de arbeidsmarkt.’
Wethouder Van ’t Erve ziet een ondersteunende rol van gemeenten voor dit type onderwijs weggelegd. ‘Wij kunnen helpen contact leggen met het bedrijfsleven en vragen of ze stageplaatsen ter beschikking willen stellen. Bedrijven hebben immers belang bij goede werknemers.’ Zijn Haagse collega Dekker adviseert gemeenten die binnenkort een Vakcollege binnen hun grenzen krijgen, het bedrijfsleven er in een vroeg stadium bij te betrekken. ‘Bedrijven kunnen stageplekken en vakdocenten bieden. Dat is bepalend voor het succes. Wij hebben de Vrienden van het Vakcollege opgericht met daarin bedrijven uit de buurt.’
Wat Brokers betreft wordt de samenwerking tussen school en gemeente nog nauwer. ‘De gemeente en de buurt zouden vaker gebruik kunnen maken van ons gebouw. B & W zouden er eens kunnen vergaderen of kunnen eten in ons restaurant. We zouden ook voor de buurt een speeltuin kunnen opknappen. Dan maken wij er met onze afdeling bouw een project van en kunnen onze leerlingen er aan de slag.’
Reacties: 4
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Gemeente Amersfoort moet maar eens investeren in ouderbetrokkenheid op VO scholen!
Ouderbetrokkenheid op het Vakcollege.. Dat zou pas mooi zijn!
Ik nodig !Samantha graag uit op het Vakcollege Amersfoort om te zien hoe wij ouders betrekken bij het onderwijs ! Ik denk dat ze er van onder de indruk zal zijn!
Ik ben zeer enthousiast over de herinvoering van de ambachtschool en zou wel in deze sector willen werken. Bestaat er een lijst met scholen die de ambachtschool hebben en is er een vacature lijst?
Ik hoor graag.
Wim Veerman
Ik ben heel enthousiast over de herinvoering van de ambachtschool. Ik zou er wel willen werken.
Heeft U een lijst of internetsites waar ik vacatures kan vinden?
bedankt Wim Veerman