‘Uitsluiting leidt tot wantrouwen tegen overheid’

Nederlandse wet- en regelgeving van de afgelopen jaren is ‘gebaseerd op geïnstitutionaliseerd wantrouwen vanuit de politiek en overheid jegens de burgers’, schrijft de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme Rabin Baldewsingh in het eerste Nationaal Programma tegen Discriminatie en Racisme, dat maandag is gepresenteerd.

Bepaalde groepen

Deze gang van zaken heeft volgens Baldewsingh bijgedragen aan ‘een groeiende vertrouwensbreuk’ in de samenleving, tussen ‘grote groepen burgers’ en de politiek en overheid, zo staat in de inleiding van het programma. Het wantrouwen van overheid naar burgers was afgelopen jaren soms ook ‘impliciet gericht op bepaalde groepen mensen in onze samenleving’, aldus Baldewsingh, verwijzend naar het toeslagenschandaal bij de Belastingdienst.

Menselijke maat

De vraag die volgens hem voorligt is ‘hoe de menselijke maat weer toe te passen’. ‘Te vaak denken we in Nederland in termen van bureaucratische processen, terwijl het bij racisme en discriminatie juist zo belangrijk is om oog te hebben voor de geleefde ervaring van mensen en de doorwerking ervan.’

'Het wantrouwen van overheid naar burgers was afgelopen jaren soms ook ‘impliciet gericht op bepaalde groepen mensen in onze samenleving’

Concrete plannen

In het Nationaal Programma tegen Discriminatie en Racisme staan concrete plannen voor de aanpak van discriminatie en racisme in Nederland. Het programma is opgesteld in samenspraak met verschillende ministeries. Ook voerde de coördinator gesprekken met maatschappelijke organisaties en burgers. Die gesprekken hebben voor Baldewsingh duidelijk gemaakt hoe het ervaren van uitsluiting ‘leidt tot wantrouwen tegen de overheid, toenemende polarisatie en uiteindelijk tot mensen die helemaal afhaken’.

Excuses

Tot het maken van excuses voor het slavernijverleden wordt in het Nationaal Programma tegen Discrminatie en Racisme niet opgeroepen. Daarvoor zijn er volgens Baldewsingh nog te veel ‘financiële en bestuurlijke obstakels’ zijn. Hij roept het kabinet wel met klem op werk te maken van onder meer formele excuses voor het slavernijverleden. Excuses zijn ‘van grote betekenis voor de nazaten van de tot slaaf gemaakten, die tot op de dag van vandaag de doorwerking hiervan ervaren’, aldus Baldewsingh in de aanbiedingsbrief bij het programma. Het zou volgens hem helpen ‘bij de heling van historisch leed’ en het ‘bouwen van een gezamenlijke toekomst’. Hij wil eveneens dat de viering van de afschaffing van de slavernij op 1 juli een nationale feestdag wordt. Premier Mark Rutte zei eerder dat hij verwachtte later dit jaar met ‘een volgende stap’ te komen in het kader van excuses voor het slavernijverleden. De woorden van Baldewsingh zijn bedoeld als ‘aansporing’ aan de premier en het kabinet.

Hoofddoek

Ook het veelbesproken toestaan van het dragen van bijvoorbeeld een hoofddoek voor politieagenten staat niet in het programma, terwijl Baldewsingh er wel voorstander van is. ‘De gedachte dat politieagenten door het dragen van een religieus symbool hun functie niet onpartijdig kunnen uitoefenen, vind ik onjuist en onnodig stigmatiserend’, schrijft hij. Ook aan de zogenoemde 'Rotterdamwet', die het mogelijk maakt om mensen met een laag inkomen te weigeren in bepaalde wijken, zou wat gedaan moeten worden meent Baldewsingh.

'Uitsluiting leidt tot wantrouwen tegen de overheid, toenemende polarisatie en uiteindelijk tot mensen die helemaal afhaken’

Moslimdiscriminatie

In het programma is wel een nationaal onderzoek naar moslimdiscriminatie opgenomen. Ook staat erin dat nazaten van tot slaaf gemaakte mensen straks gratis hun achternaam kunnen laten wijzigen, komt een ‘extra impuls’ voor de aanpak van stagediscriminatie en worden antidiscriminatiebureaus versterkt. Het is de bedoeling dat deze zaken komend jaar gerealiseerd worden. Volgens Baldewsingh is het programma bedoeld als ‘eerste stap’. Volgend jaar komt hij met een volgende editie.

Draagvlak

Baldewsingh werd vorig jaar aangesteld door het kabinet, naar aanleiding van onder meer de Black Lives Matter-demonstraties in 2020. Voor het opstellen van het programma voerde hij gesprekken met maatschappelijke organisaties en burgers. Volgens hem leverde dat ‘veel goede ideeën op vanuit de samenleving’ over de aanpak van discriminatie in Nederland. Dat die niet allemaal een plek hebben gekregen in het programma komt omdat Baldewsingh de opdracht had om ook draagvlak bij de deelnemende ministeries te zoeken. Voordeel daarvan is volgens hem dat ‘de maatregelen die uiteindelijk een plek hebben gekregen in het programma ook daadwerkelijk geïmplementeerd zullen worden’. De ministeries die hebben meegepraat over het programma zijn onder meer die van Binnenlandse Zaken, Onderwijs en Sociale Zaken. (ANP)