Zorgstelsel Amsterdam op de schop

Het Amsterdamse zorgstelsel gaat per 2021 op de schop. Er komen 22 tot 34 buurtteams die een groot deel van de ambulante ondersteuning gaan bieden. Ook bieden zij onder meer maatschappelijke dienstverlening, schuldhulpverlening en sociaal raadslieden werk. De teams worden daarnaast de toegangspoort tot specialistische hulp. Het is een van de grootste veranderingen in het zorgstelsel van de afgelopen jaren, stelt wethouder Simone Kukenheim (zorg, D66).

Langdurige contracten

Anders dan nu gaat de gemeente zorg dichter in de buurt organiseren, met een beperkt aantal zorgaanbieders waarmee langdurige contracten (zes jaar) worden afgesloten. ‘Omdat wij vinden dat het om mensen moet gaan en niet om concurrentie tussen aanbieders’, aldus het college in een raadsinformatiebrief. Met de vorming van de buurtteams wordt in de ogen van het college een overzichtelijker en laagdrempelige aanbod voor Amsterdammers gerealiseerd. Amsterdammers hoeven vanaf volgend jaar niet langer ‘in een woud van aanbieders te zoeken naar de juiste hulp, maar ze kunnen met al hun vragen terecht bij één laagdrempelig team’, aldus Kukenheim.

Opgedeeld

Voor Amsterdammers is het nu niet altijd duidelijk waar zij met hun vraag terecht kunnen. Er werken veel verschillende organisaties binnen een klein gebied en organisaties zijn vaak opgedeeld per specialisme. Een alleenstaande moeder die werkloos is geworden, schulden heeft en de kinderen nauwelijks aankon, moet nu langs drie loketten: langs WPI (werk, participatie, inkomen) voor een uitkering, langs schuldhulpverlening en langs het Ouder- en kindteam (OKT). Vanaf 2021 kan de vrouw bij het buurtteam aankloppen.

Breed gesprek

‘Het buurtteam voert een breed gesprek met haar over al haar ondersteuningsvragen. De medewerker haalt het OKT erbij voor de opvoedondersteuning, ondersteunt mevrouw bij het aanvragen van een uitkering. Samen gaan ze aan de slag om haar schulden inzichtelijk te maken, met een plan van aanpak dat aansluit bij haar kunnen en situatie. Ook kijkt het buurtteam samen met mevrouw naar activiteiten in de wijk zodat mevrouw haar sociale contacten uit kan breiden en weer structuur heeft in de dag’, verduidelijkt de woordvoerder van Kukenheim.

Wirwar aan toegangspoorten

Enkelvoudige en specifieke ondersteuningsvragen van Amsterdammers worden op dit moment redelijk tot goed beantwoord, maar als het gaat om meervoudige of complexe vraag gaat het regelmatig mis. Die vragen lopen ‘regelmatig vast tussen de raderen van de maatschappelijke en/of gemeentelijke organisaties’, zo schrijft het college aan de raad. ‘De veelheid aan partners, een wirwar aan toegangspoorten tot zorg en ondersteuning en het gebrek aan integrale informatie en sturing op het veld, maakt dat het moeilijk is nog te begrijpen hoe het werkt.’ Amsterdammers worden wel eens van het kastje naar de muur gestuurd of moeten aan verschillende hulpverleners telkens opnieuw hun hulpvraag uitleggen. De juiste ondersteuning is daarnaast vaak niet in de eigen buurt of wijk van de hulpbehoevenden te vinden. Het gebruik van specialistische voorzieningen neemt toe.

Leefwereld

Met de invoering van de buurtteams neemt Amsterdam voor het grootste deel van de Wmo-zorg afscheid van marktwerking, stelt het college. Per stadsdeel komt er een uitvoeringsorganisatie die de buurtteams gaat vormgeven. Die uitvoeringsorganisatie mag maximaal in drie stadsdelen actief zijn. Zij krijgen subsidie. Met de komst van buurtteams maakt Amsterdam ‘de beweging van een aanbod gestuurd landschap van ondersteuning naar een structuur waarin de leefwereld en hulpvraag van de Amsterdammer centraal staan’, aldus het college in zijn raadsbrief. Met vragen over wonen, welzijn, inkomen, schulden en veiligheid kan vanaf 2021 bij het buurtteam worden aangeklopt. Afhankelijk van de vraag in de stad wordt het aantal buurteams uitgebreid.

Generalisten

Veel gemeenten werken met buurtteams of sociale wijkteams waar inwoners met al hun hulp- en ondersteuningsvragen terecht kunnen. Gemeenten hebben die wisselend ingericht. De ene gemeente heeft een team met generalisten, anderen hebben voor specialisten gekozen. Doel van de meeste wijkteams is het bieden van laagdrempelige hulp op alle leefgebieden. Veel wijkteams zijn, net zoals Amsterdam nu wil, de toegangspoort tot specialistische hulp.