Ondersteuning mantelzorgers slecht geregeld

Het is slecht gesteld met de gemeentelijke ondersteuning van mantelzorgers en zorgvrijwilligers. Dat blijkt uit de voorlopige resultaten van de ‘Barometer Basisfuncties’, een peiling van de Mezzo, de Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg. Een ruime meerderheid van de gemeenten (59 procent) heeft het ondersteuningsaanbod voor mantelzorgers en vrijwilligerszorg niet goed op orde.

Onmogelijk
Met de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in 2007 kregen gemeenten de verantwoordelijkheid over mantelzorg en vrijwilligerszorg. Daarbij werd een aantal basisfuncties opgesteld, zoals financiële tegemoetkoming, educatie, emotionele steun en materiële hulp. De ambitie vanuit het ministerie van VWS was dat in 2012 75 procent van de gemeenten de basisfuncties zouden hebben opgenomen in het Wmo-beleid. Met nog acht maanden te gaan, lijkt het behalen van die doelstelling onmogelijk. Van de 200 ondervraagde gemeenten heeft slechts 6,5 procent de basisfuncties ‘redelijk tot goed’ op orde. 59 procent moeten ‘nog veel verbeteren’.

Niet op orde
‘Dat is natuurlijk een heel zorgelijke zaak’, vindt Jan Anne van Dijk, woordvoerder van Mezzo ‘Terwijl het beroep op mantelzorgers steeds groter wordt, zien we nu keihard dat de gemeenten hun zaken niet op orde hebben.’ Het Sociaal en Cultureel Planbureau onderzocht onlangs dat het aantal overbelaste mantelzorgers sterk gestegen is (300 duizend in 2001 naar 450 duizend in 2008). Tachtig procent van de zorg aan mensen thuis wordt gegeven door mantelzorgers en zorgvrijwilligers.

Kerken
Volgens Van Dijk gaat het bij veel gemeenten fout, omdat de visie mist en er geen goed beeld is van wat nodig is. Veel gemeenten denken dat ze het goed geregeld hebben, maar dat blijkt dan niet zo te zijn. Vrijwilligers in de zorg hebben andere scholing en begeleiding nodig, omdat ze soms in complexe zorgsituaties terecht komen. Van Dijk: ‘Ik hoor ook nog wel eens ‘vrijwilligerswerk? Oh dat doen bij ons de kerken’’.

Visie
De grootste problemen liggen bij de financiële tegemoetkoming. 88,5 procent van de gemeenten heeft dit nog niet goed geregeld. Ook met de educatie is het over het algemeen slecht gesteld. Slechts 2 procent van de gemeenten heeft dat goed geregeld. Van Dijk: ‘Educatie is vaak beter te regelen met meerder gemeenten samen. Maar de meeste gemeenten zoeken binnen de eigen grenzen naar oplossingen. Wat betreft de financiën is het vaak dat de visie mist op wie wel en niet betaald wordt. Ze branden er dan liever hun handen niet aan.’ Volgens Van Dijk is er wel budget om te zorgen dat de basisfuncties beter nageleefd worden. ‘Destijds was er geld voor in de AWBZ. Toen de taken zijn overgeheveld naar de Wmo, is het budget ook over gegaan.’

Haarlem
Niet overal is het kommer en kwel. Mezzo noemt de gemeente Haarlem als een voorbeeld van waar de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligerszorg goed geregeld is. Haarlem heeft volgens Van Dijk een traditie van ‘het gesprek aangaan’ met mantelzorgers. ‘Een loketmedewerker heeft daar heel goed in de gaten dat naast iedere Wmo-aanvraag een mantelzorger staat die heel belangrijk is. En dat is mooi.’

Enthousiast
Om te zorgen dat meer gemeenten het net zo goed gaan doen als Haarlem, gaat Mezzo in gesprek met de gemeenten om samen aan de slag te gaan. ‘Per gemeente gaan we kijken wat er gebeuren moet’, aldus Van Dijk. ‘En gelukkig  reageren gemeenten heel enthousiast.’