Speciale website voor 100-jarig ministerie van SZW

Na het Kinderwetje van Van Houten (1874) en de Arbeidswet (1889) werd de “sociale kwestie” steeds belangrijker. In revolutiejaar 1918 besloot het kabinet-Ruys de Beerenbrouck het ministerie van Arbeid op te richten. Op 25 september viert het ministerie van SZW zijn 100-jarig bestaan met en bijzondere bijeenkomst, een rondreizende tentoonstelling en een speciale website. 

Grens aan werktijden

De sociaal bevlogen rooms-katholieke Piet Aalberse werd in 1918 de eerste minister van Arbeid en mocht de uitvoering van de Ziektewet (1913) op zich nemen. Door een slepende discussie liet die al lang op zich wachten. Ook begon hij voortvarend met de opbouw van een stelsel van arbeidsbescherming en arbeidsverhoudingen wat resulteerde in een nieuwe Arbeidswet (1919). De wet regelde de bescherming van vrouwelijke, jeugdige én mannelijke arbeiders, zoals met de 8-urige werkdag en de 45-urige werkweek. Een grens trekken in werktijden van mannen was nieuw.

Bijna werkverbod voor vrouwen
Andere belangrijke ontwikkelingen sinds 1918 waren de opmars van vrouwen op de arbeidsmarkt en de opbouw van het sociale stelsel. In de jaren ’30 kwam het bijna tot een werkverbod voor vrouwen, omdat zij tijdens deze crisisjaren de positie van mannen innamen. Er was ook draagvlak voor een verbod, maar na veel protest van hoogopgeleide vrouwen ging dit toch niet door. Het duurde lang tot de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt werd opgeheven. Tot in de jaren ’60 was het normaal dat een vrouw stopte met werken als ze ging trouwen. In de jaren ’70 volgde het emancipatiebeleid.

Ons land is ziek

De basis voor de opbouw van het sociale stelsel werd gelegd door de Commissie Van Rhijn. Secretaris-generaal en later staatssecretaris van Sociale Zaken Aat van Rhijn had het Nederland na de oorlog geschetst. Zijn ideeën werden tot in de jaren ’60 verwezenlijkt met de wind in de rug van de aardgasbaten. Eind jaren ’80 sprak Ruud Lubbers de beroemde woorden “ons land is ziek”, waarna hervormingen volgden. Als dieptepunten in de 100-jarige geschiedenis noemen ambtenaren naast de Tweede Wereldoorlog ook de bomaanslag op het ministerie in 1993. Die werd opgeëist door RARA en was gericht tegen de Dienst Inspectie Arbeidsverhoudingen vanwege hun rol bij de opsporing van illegale werknemers.

Tien historische mijlpalen

Belangrijkste uitdaging voor de toekomst blijft dat zoveel mogelijk mensen eerlijk, gezond en veilig kunnen werken met een vangnet voor mensen zonder inkomsten. Vraagstukken als tekorten op de arbeidsmarkt, een leven lang leren en het kunnen combineren van werk en zorg zullen gaan spelen en ontwikkelingen als robotisering, globalisering, flexibilisering en mogelijk minder betaald werk als gevolg van die ontwikkelingen. Op 25 september vieren SZW-medewerkers intern het 100-jarig bestaan. Een rondreizende tentoonstelling gaat langs de SVB, het UWV, de SER en het ministerie zelf en belicht tien historische mijlpalen in tekst, beeld, audio en video. Een speciale website met historisch materiaal ging vandaag online. Op 12 november is de jaarlijkse relatiebijeenkomst, waarvoor alle oud-bewindslieden zijn uitgenodigd, waaronder premier Rutte. Minister Wouter Koolmees zal daar spreken over de toekomst van werk.