Waarom tuinders meer moeten gaan betalen

De watervervuiling is groot in het Westland en de rest van Delfland. In 2022 werden er meer dan 40 bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater aangetroffen, waarvan tien pesticiden boven de toegestane norm. Uit de jaarlijkse waterkwaliteitsrapportages van Delfland blijkt steeds opnieuw dat de glastuinbouw veruit de grootste de bron is van deze vervuiling.

Delfland werkt al meer dan tien  jaar goed samen met de LTO Glastuinbouw Nederland. Het levert wel iets op, en alle beetjes helpen, maar het is veel te weinig en het gaat veel te langzaam.

De glastuinbouwsector is nationaal en internationaal beroemd als zeer innovatief. Er gaan miljarden in om. Veel tuinders passen biologische bestrijding toe. Toch wentelt de sector haar milieuproblemen af op de samenleving. Met als gevolg een slecht imago. Waarom lukt het maar niet om de waterkwaliteit structureel te verbeteren? En waarom moeten de burgers voor de kosten opdraaien?

Wij pleiten al langere tijd voor een toeslag op de waterschapsbelasting voor tuinders, totdat de waterkwaliteit voldoet aan de wettelijke normen. Dat zou per bedrijf van drie hectare neerkomen op ca. 270 euro, dus voor een miljoenenbedrijf ook echt niet het einde van de wereld. Ter vergelijking: een huishouden met eigen woning betaalt al gauw 540 euro aan waterschapsbelasting. Dat extra geld uit die toeslag wil de AWP reserveren voor extra toezicht en controles. Omdat  het waterschap wettelijk geen onderscheid mag maken tussen tuinders, zullen helaas de ‘goeden’ met de ‘kwaden’ moeten lijden. Het wordt dan ook hoog tijd dat de ‘goeden’ de ‘kwaden’ ook gewoon de waarheid vertellen, namelijk dat hun gedrag het groene imago van de glastuinbouw schaadt!

Tuinders verzetten zich met hand-en-tand tegen groepsaansprakelijkheid van de glastuinbouwsector.  De sector schat zelf in dat 80 procent van de tuinders op moderne en correcte wijze werkt. En ik wil het best geloven ook. Maar daarmee is het probleem niet weg, namelijk gifstoffen in het water. En bovendien: die schatting van 80 procent blijkt niet uit de resultaten van Delfland! Bij een recente grote controle-actie zijn alle 60 glastuinbouwbedrijven in twee polders gerangschikt op basis van risico op vervuiling. De 18 bedrijven bovenaan de lijst zijn allemaal bezocht. Daarvan bleken 9 tuinders in overtreding: sommige kregen een waarschuwing, andere een proces-verbaal.

Negen van de 18 ‘risico-bedrijven’ = 50 procent. Maar dan houd je geen rekening met de andere bedrijven waar de kans lager werd ingeschat om een overtreding te vinden. Negen van de in totaal 60 bedrijven is 15 procent, dat wil zeggen 85 procent van de bedrijven zou voldoen. Maar nogmaals: die andere bedrijven zijn dus niet gecontroleerd, dus het totale percentage ‘goede bedrijven’ zal eerder tussen de 50 procent en de 85 procent in liggen, rond de 60-70  procent.

Bovendien betaalt nu de burger voor 91 procent van de kosten van het waterbeheer door het waterschap (water-systeemheffing). Nog meer mensen inhuren voor controles betekent nog meer kosten voor de burger. Is dat eerlijk? Daar komt bij dat tuinders door een maas in de wet geen watersysteemheffing over de waarde van hun kassen. 

Burgers betalen wel waterschapsbelasting over de waarde van hun huis: rechtstreeks als woningeigenaar, voor huurders zit de waterschapsbelasting verkapt in de huurprijs. Bedrijven en kantoren betalen ook waterschapsbelasting over de waarde van hun panden. Zelfs boeren betalen waterschapsbelasting over hun grond. Dus waarom kassen niet? En nog pijnlijker:  in 2024 steeg de waterschapsbelasting voor burgers met 10 procent, terwijl de waterschapslasten voor tuinders ongewijzigd bleven. Hoezo eerlijk?

Als Delfland 30 procent van de glastuinbouwbedrijven als risico aanmerkt, dan zijn we nog ver verwijderd van schoon water! Want bij wijze van spreken een vingerhoed imidacloprid is genoeg om in het hele Westland boven de toegestane concentratie  uit te komen.

De watervervuiling wordt nu 1 keer per maand gemeten op 23 plekken in Delfland. Voor de waterkwaliteitsrapportage  wordt de jaarlijkse concentratie berekend als  het gemiddelde van 12 maandelijkse metingen. Het gaat dus niet om incidentele normoverschrijvingen. Maar: stel dat er één dag na de maandelijkse meting ergens een chemische stof in de sloot terecht komt, dan is de kans groot dat bij de volgende maandelijkse meting de concentratie zodanig verdund is dat er geen overschrijding meer is. Waarmee ik wil zeggen: de gerapporteerde jaar-concentraties per pesticide zijn waarschijnlijk nog aan de lage kant. Het water is viezer en bovendien is de cocktail van al die bestrijdingsmiddelen giftiger dan elk pesticide afzonderlijk bij elkaar opgeteld.

Met de huidige manier van controleren lukt het gewoon niet om de ‘paaseieren’ te vinden die sommige tuinders hebben verstopt, expres of per ongeluk. Met de huidige capaciteit kan Delfland jaarlijks ongeveer 1 op de 25 tuinbouwbedrijven controleren. Of, anders gezegd: het duurt vier jaar voor de controleurs terugkomen. Dat schrikt de ‘cowboys’ onder de tuinders niet voldoende af. Resultaat: jaarlijks (te) veel bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater.

In het afgelopen decennium is gebleken dat een goede samenwerking met LTO Glastuinbouw belangrijk is, maar niet voldoende om de waterkwaliteit goed te krijgen. En met goed bedoelen we niet eens dat er geen bestrijdingsmiddelen meer in het water zitten, maar dat er tenminste geen pesticiden boven de maximaal toegestane concentratie (gram per liter) worden aangetroffen.

Handhaving kan wellicht effectiever door drones in te zetten of door vaker met een helikopter over de kassen te vliegen. Onlangs heeft Delfland een regeling ingesteld voor vrijwilligers die willen meehelpen met het werk van Delfland. Kunnen we vrijwilligers ook niet langs de sloten tussen de kassen laten lopen?

Hans Middendorp is fractievoorzitter van de AWP Delfland.