Verkiezingen zonder aanplakborden

Volgende week beginnen de verkiezingen voor de waterschappen. Voor het eerst worden ze in alle 26 waterschappen tegelijkertijd gehouden. De verwachting is dat deze landelijke aanpak opkomstverhogend werkt, onder andere omdat het meer publiciteit genereert. Maar anders dan bij de verkiezingen voor de gemeenteraad of de Tweede Kamer, maken de deelnemende partijen niet en masse reclame voor hun lijsten. De belangrijkste reden: er zijn lang niet overal verkiezingsborden om posters te plakken.

Anders dan bij verkiezingen voor bijvoorbeeld Provinciale Staten of Europa, zijn gemeenten niet tot plaatsing van verkiezingsborden verplicht. De verkiezing van de waterschappen valt niet onder de regels van de Kieswet en dus is het plaatsen, schoonmaken en weghalen van de borden geen gemeentelijke taak. Gemeenten is wel om medewerking gevraagd, onder andere door het ministerie van Verkeer en Waterstaat en de Unie van Waterschappen (UVW).

Ook de koepelorganisatie van de gemeenten, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, vroeg haar leden netjes om ‘mogelijk tegen kostprijs’ de verkiezingsborden ter beschikking te stellen aan de waterschappen. Die konden, zo opperde de VNG, dan met hun eigen buitendiensten de borden ophalen, plaatsen en na afloop schoonmaken en weer terugbrengen. Dat blijkt makkelijker gezegd dan gedaan. Volgens een woordvoerder van het Waterschap Groot Salland zijn de buitendienstmedewerkers er voor andere taken, zoals het maaien van slootkanten.

Bovendien blijkt het waterschap geen geld te hebben begroot voor het uitbesteden van de plaatsing van de verkiezingsborden. Datzelfde geldt voor waterschap Reest en Wieden, met als gevolg dat er geen verkiezingsborden staan in Meppel en De Wolden. Ook Waterschap Veluwe liet in eerste instantie het al dan niet plaatsen van borden volledig over aan de gemeenten. Volgens woordvoerster Patricia Flint was ‘wij betalen niet’ het uitgangspunt van het schap. Toen echter bleek dat veel gemeenten stonden op een tegemoetkoming, verliet het waterschap het starre standpunt. ‘Wij wilden natuurlijk toch borden’, aldus Flint. ‘De oplossing? Het delen van de kosten op fifty/fifty- basis.’ Op drie gemeenten na - Ermelo, Nunspeet en Apeldoorn - staan er inmiddels in alle in het waterschap gelegen plaatsen verkiezingsborden. Flint verwacht dat ook de laatste drie gemeenten uiteindelijk zullen meewerken. ‘Hun antwoord op ons verzoek is nog niet binnen.’

Animo

Een exact overzicht waar borden zijn geplaatst en waar niet, kan UVW-woordvoeder Ruud Hendrikx niet geven. ‘Mijn inschatting is dat iets meer dan de helft van de gemeenten gehoor heeft gegeven aan onze oproep. Het verschilt per regio: rond Rotterdam doen veel gemeenten mee, maar in het noorden van het land schijnt de animo erg gering te zijn’, zegt hij. Volgens het college van burgemeester en wethouders van Groningen kunnen de waterschapsverkiezingen best zonder aanplakborden worden gehouden.

‘Gebruik van aanplakborden is één van de middelen om deelnemende partijen en hun kandidaten onder de aandacht van de kiesgerechtigden te brengen. De ervaring bij verkiezingen leert ons dat plakborden slechts een beperkt gebruik kennen’, aldus het college in antwoord op VVD-vragen. ‘Een veel effectiever middel is, in onze ervaring, de bekendmaking van kandidatenlijsten door deze huis-aan-huis te bezorgen. Het dagelijks bestuur van de stad wil de borden best plaatsen, maar alleen op kosten van het waterschap. Het ontbreken van eensluidende afspraken over het gebruik van aanplakborden is één van de punten die de schappen willen meenemen in de grondige evaluatie van de waterschapsverkiezingen nieuwe stijl.

Gratis, half geld of de volle mep

De kosten die gemeenten in rekening brengen voor het plaatsen van verkiezingsborden voor de waterschapsverkiezingen verschillen enorm. Burgemeester IJssels van Gorinchem liet onlangs optekenen dat plaatsing ruim tweeduizend euro per bord zou kosten. Zijn woordvoerster vertelt dat inmiddels is besloten plaatsing van geen enkel verkiezingsbord toe te staan, ‘om wildgroei te voorkomen’. Plakkers kunnen gebruik maken van de gratis matrixborden. Apeldoorn plaatst voor duizend euro een speciaal aanplakbord. Maar het kan goedkoper: Deventer rekent 500 euro, evenals de Brabantse gemeente Loon op Zand. Ze zouden daarmee vier keer zo goedkoop zijn als Gorinchem. Maar het kan nog goedkoper. Putten en Oldebroek brengen waterschap Veluwe nul euro in rekening.

Waarom deze verschillen? Loon op Zand komt op zo’n vijfhonderd euro uit. Daarmee zijn de uitvoeringskosten gedekt. Apeldoorn komt op duizend euro per bord omdat het plaatsen ervan is uitbesteed. Andere gemeenten nemen de legeskosten mee in de prijs. Gorinchem laat weten dat praten over de kosten niet van toepassing is, ‘omdat plaatsing niet mag’. Overigens verschillen ook de tegemoetkomingen die de waterschappen willen geven. Waterschap Rivierenland vergoedt hooguit 150 euro per bord. Waterschap Veluwe laat de bijdrage afhangen van de kostprijs en betaalt daarvan de helft.