Ondersteuning gemeenten om warmtetransitie te realiseren

Decentrale overheden, met name gemeenten, spelen een cruciale rol in de warmtetransitie. Ruim 90 procent van de woningen in ons land wordt nu nog fossiel verwarmd, vooral met aardgas. Beleidsmakers zijn op zoek naar de beste keuzes om hun gemeente van duurzame warmtebronnen te voorzien, zoals geothermie. TNO heeft op dit gebied veel kennis opgebouwd, ervaring opgedaan in projecten met overheden en marktpartijen en heeft tools ontwikkeld die helpen de warmtetransitie in de gebouwde omgeving te realiseren.

Zijn collega Ivo Vos, business developer warmte en koude ondergrond:
‘‘Er ligt een voorstel Wet collectieve warmte bij de Tweede Kamer die beoogt dat in 2030 een half miljoen nieuwe aansluitingen op een collectieve warmtevoorziening zijn gerealiseerd. Bovendien zijn gemeenten na het opstellen van hun Transitie Visie Warmte hard in de weer met een volgende versie of inpassing in de Regionale Energiestrategie (RES). Voor het in kaart brengen van alle opties en daaruit de juiste beslissingen te kunnen nemen hebben we een heel scala aan tools, data en kennis beschikbaar.”

Kernvragen

Gemeenten staan voor ingrijpende keuzes en zoeken antwoord op tal van vragen.

• Wat is de huidige en toekomstige vraag naar warmte?
• Welke duurzame bronnen als aardwarmte of restwarmte uit de industrie zijn er in ons gebied?
• Hoe kan warmte en koude het beste worden getransporteerd naar de woningen?
• Moeten we warmte en koude ondergronds opslaan en waar en in welke vorm?
• Moet de warmte, of koude, worden opgewaardeerd en zo ja, hoe en waar?

Tools

Potentie geothermie

ThermoGIS is een publiekelijk beschikbare tool die in een webomgeving de mogelijkheden van geothermie in een gemeente of regio weergeeft op basis van de potentie in de ondergrond. Overheden en bedrijven maken er veel gebruik van. De kracht van deze tool is dat het zowel de hoeveelheid te produceren aardwarmte (technische haalbaarheid) laat zien als de kosten (economische haalbaarheid).

Mogelijkheden warmteopslag

“De combinatie van duurzame opwekking van warmte, bijvoorbeeld uit geothermie, maar ook “power-to-heat", met ondergrondse opslag zorgt voor meer flexibiliteit in het energienet en lagere kosten voor de maatschappij”, zegt Ivo Vos.

Met het REGIS II-model kunnen de mogelijkheden voor warmteopslag in ondiepe ondergrond (tot 500 meter) geëvalueerd worden. Het laat in 3D zien welke ondergrondse lagen hiervoor geschikt zijn. Het model bevat informatie over de ondergrond van heel het land.

Warmtenet ontwerpen

Een ander ondersteunend middel dat TNO heeft ontwikkeld is de Design Toolkit. Daarmee kunnen beleidsmakers nagaan welke opties er zijn in hun gemeente om een optimale warmtevoorziening te realiseren. De tool laat zien hoe warmtebronnen en huishoudens zijn te verbinden, op welke temperaturen, of en hoe opslag mogelijk is en tal van andere relevante uitkomsten om een toekomstbestendig collectief, regionaal of lokaal warmtenet te ontwerpen. De toolkit toont hoe zo’n netwerk op een slimme manier tegen de laagst mogelijke kosten is uit te rollen.