Tempo te laag om ambitie sociale huurwoningen te halen
De Taskforce Nieuwbouw Woningcorporaties kijkt terug op de afgelopen twee jaar.
Gaat het lukken om de komende jaren genoeg sociale huurwoningen te bouwen?
De Taskforce Nieuwbouw Woningcorporaties, geleid door oud-wethouder en voormalig Tweede Kamerlid Staf Depla, vraagt zich dat af. Dat blijkt uit een terugblik van de Taskforce op de afgelopen twee jaar, die dinsdag door minister Hugo de Jonge van VRO naar de Tweede Kamer is gestuurd.
De ambitie is om eind 2030 900.000 woningen te hebben gebouwd. Eenderde hiervan moet bestaan uit sociale huur (250.000) en middenhuur (50.000). Voor dit deel van de woningbouwopgave moeten de woningcorporaties zorgen. Maar de Taskforce maakt zich zorgen of dit gaat lukken.
40.000
Vanaf 1 januari dit jaar is de verhuurdersheffing geschrapt, waardoor woningcorporaties gezamenlijk ongeveer 1,7 miljard euro overhouden en extra kunnen investeren. Tot 1 oktober 2022 konden woningcorporaties bovendien aanspraak maken op de Regeling Vermindering Verhuurdersheffing als zij goede nieuwbouwplannen inleverden. Het resultaat hiervan zijn tot dusver 40.000 sociale huurwoningen. Zo'n 110.000 woningaanvragen zijn nog niet goedgekeurd, maar wel kansrijk. Voor deze bouwplannen zijn al concrete locaties in beeld.
Tempo
Alsnog ligt het tempo te laag om de ambitieuze doelen te halen, zegt de Taskforce. Momenteel gaat het niet lukken om het gewenste tempo van 25.000 nieuwe sociale huurwoningen per jaar te halen, laat staan 'de gewenste 150.000 nieuwbouwwoningen in 2025 gerealiseerd te hebben'.
De marktomstandigheden worden er niet beter op. De rente stijgt, evenals de bouwkosten. Beleggers worden terughoudender, wat lastig is omdat sociale huur vaak onderdeel is van omvangrijkere bouwprojecten. Sowieso was er al een schaarste aan locaties, personeel en kennis.
Grond
In de praktijk blijkt het voor gemeenten lastig, zo schrijft de Taskforce, om voldoende grondposities te verwerven. Gemeenten zijn vaak afhankelijk van private partijen. Zeer recent onderzoek in opdracht van de Autoriteit Consument & Markt toont dat vooral middelgrote gemeenten te maken hebben met een hoge marktconcentratie van een klein aantal grondbezitters. 'De woningbouwmarkt vertoont kenmerken van een imperfecte markt', schrijven de onderzoekers.
Martin van Rijn, voorzitter van koepelorganisatie Aedes, laat namens de woningcorporaties weten: 'Het mag niet zo zijn dat alleen degenen die grond bezitten bepalen wat er in Nederland gebouwd wordt. Bouwlocaties mogen niet ongebruikt blijven liggen als er even wat minder rendement te behalen is.'
Instrumenten
De Taskforce beschrijft dat verantwoordelijke wethouders beter op de hoogte moeten zijn van de beleidsinstrumenten die een gemeente heeft. Bij deze instrumenten behoren de Wet voorkeursrecht gemeenten, onteigening, de regeling plankosten exploitatieplan en het bestemmingsplan.
Als je dit leest dan weet je dat het aantal van 900.000 woningen, als we dat al halen, al veel te laag is. De afgelopen jaren groeide het woningtekort per saldo door immigratie. Dat zal ook in 2023 weer het geval zijn. De bevolking van Nederland groeit hiermee het hardst van de hele Europese Unie. Ecologie, bodemleven, natuur, met deze mate van verstedelijking blijft er niets van over. Helaas stelt de politiek geen grenzen. Arbeidsmigratie, asiel, andere vormen van migratie, de politiek presteert niets. Dus wat heeft het voor zin om het te hebben over doelstellingen die allang zijn ingehaald? Waar zijn de doelstellingen eigenlijk op gebaseerd?