De belangrijkste groene waterstof-hub van Europa?

Nederland heeft alles in huis om de belangrijkste groene waterstof-hub van Europa te worden. Dit blijkt uit een onderzoek van Roland Berger en Royal HaskoningDHV. Voorwaarde is dat de overheid, als matchmaker, samen met producenten en afnemers de handschoen doortastend en doelgericht oppakt. Dat betekent: zorgen dat de beschikbare infrastructuur en opslagcapaciteit wordt benut, stimuleren van de lokale productie en consumptie, bevorderen van import en het opzetten van een digitaal handelsplatform. Zo kan Nederland de concurrentie voorblijven en zorgen dat waterstof zijn onmisbare rol in de energietransitie kan waarmaken.  

Dat speelt zowel nationaal als op Europese schaal. Het kabinet acht de ontwikkeling van de Nederlandse waterstofmarkt noodzakelijk voor de verduurzaming. In het Nederlandse Klimaatakkoord staat dat waterstof op de middellange (2030) en lange (2050) termijn een aantal cruciale functies in het energie- en grondstoffensysteem moet en kan vervullen.

Uit het onderzoek blijkt dat het maken, importeren, opslaan en vervoeren van groene waterstof maar op een paar plekken kan in Europa, waaronder Nederland. Daarom zijn er ‘hubs’ nodig om omliggende landen te voorzien van waterstof, zodat de industrie afscheid kan nemen van fossiele brandstof. De geopolitieke situatie maakt dit alleen maar urgenter.

Het succes voor groene waterstof wordt bepaald door de combinatie van productiecapaciteit, opslag, distributie én markt. Geen van de onderdelen kan zonder de andere, alle schakels van de keten moeten op orde zijn. Nederland scoort in internationaal perspectief hoog op alle vier aspecten en kan daarbij ook dankbaar gebruik maken van zijn kennis en ervaring als aardgas-hub.

Productie en markt groeien

De productie neemt de komende jaren in hoog tempo toe, een serie grootschalige initiatieven bereikt vóór 2030 de productiefase, vaak gekoppeld aan de opwekking van windenergie.

En vraag vanuit de markt is er ook, en snel groeiend. Er zijn verschillende grootschalige projecten aangekondigd om groene waterstof te gebruiken voor bijvoorbeeld de productie van meststoffen en methanol, fossielvrije staalproductie en een eerste begin van het vervangen van vliegtuig- en transportbrandstof.

Infrastructuur en opslag benutten

Bestaande pijpleidingen en haveninfrastructuur kunnen worden hergebruikt. De bestaande ammoniakterminals in de haven van Rotterdam en Terneuzen kunnen bijvoorbeeld al op korte termijn ingezet worden. Nederland is bovendien in de unieke geologische positie om - waterstof te kunnen opslaan in zoutcavernes en mogelijk ook in lege gasvelden. Dat ligt maatschappelijk gevoelig en vraagt dus om nauwgezet onderzoek naar mogelijke risico’s.

Kloof tussen aanbod en vraag dichten

Uit de analyse komt naar voren dat het proces als geheel enige tijd verliesgevend zal zijn. Er gaapt een kloof tussen enerzijds de totale kosten en anderzijds het prijsniveau dat voor afnemers acceptabel is. Het is onzeker hoe lang die situatie blijft voortduren. Samen met de overheid kunnen we deze patstelling tussen productie en consumptie doorbreken en zo vaart maken met de energietransitie. In de praktijk vraagt dat om doortastende actie op drie vlakken:

• zorgen voor tijdige beschikbaarheid van grootschalige infrastructuur (hergebruik en nieuw);
• stimuleren van de lokale productie en consumptie en aantrekken wereldwijde import;
• opzetten van een digitaal handelsplatform. Wezenlijk daarin is de introductie van een Contract-for-Difference-systeem dat producenten een heldere, stabiele en voorspelbare inkomstenstroom biedt, als tussenstap naar een vrije markt.