Circulaire maakindustrie versnellen

Eefke Schramade is transitiemanager circulaire maakindustrie bij de provincie Zuid-Holland. Ze vult haar functie in door vernieuwersnetwerken te vormen en te ondersteunen. Bij het programma DuurzaamDoor vindt ze inspiratie, bijvoorbeeld over slim organiseren. ‘Wat goed dat DuurzaamDoor werkt aan de slagkracht van pioniers in overheidsland.’

‘Wat doen we straks met de retourstromen van zonnepanelen die van het dak komen? Hoe halen we de waardevolle, kritieke grondstoffen er weer uit voor nieuwe zonnepanelen?’ Als transitiemanager circulaire maakindustrie binnen het programma ‘Circulair Zuid-Holland’ van de provincie Zuid-Holland werkt Eefke aan concrete nieuwe opgaven van de toekomst. ‘Het gaat daarbij vooral om het creëren van een beweging en om radicale verandering.’

Haar eigen droom? ‘Ik wil dat circulariteit in het hart komt van de energietransitie en van mensen die producten maken, repareren en gebruiken. Dat is wellicht iets groots, maar concreet gezegd is het hard nodig dat we producten, apparaten en machines circulair ontwerpen, zo lang mogelijk kunnen gebruiken en zo veel mogelijk kunnen repareren. En dat dat allemaal lukt omdat we het samen slim organiseren. Het is nodig dat ondernemers weten bij wie ze kunnen aankloppen als ze hun keten en verdienmodellen anders en duurzamer willen organiseren, dat er vernieuwers zijn die inkopers op het juiste spoor kunnen zetten en dat er ketensamenwerkingen ontstaan die beter ondersteund worden vanuit de overheid.’

De functie van Eefke was nieuw bij de provincie Zuid-Holland. Ze verkende daarom eerst waar de urgentie en kracht zit bij de maakindustrie. ‘Rondom een vraagstuk probeer ik pioniers te verzamelen. Niet alleen producenten, beleidsmakers en kenniswerkers, maar ook burgers die hun eigen project zo circulair mogelijk willen laten uitvoeren. Ik breng ze samen, we gaan op zoek naar de gezamenlijke droom en agenda, en we maken ideeën concreet.’ Zo is bijvoorbeeld het Fair Solar Netwerk ontstaan, dat zich richt op de circulaire zonnepanelen. Eefke: ‘We bieden hierin ondersteuning, omdat een nieuw netwerk niet meteen vitaal en zelfstandig is. Daarbij is het wel de kunst om op het juiste moment een andere rol te pakken. Ik ben aanjager en verbinder, maar de doorbraakkracht komt vanuit de samenwerkingen.’

Vernieuwersnetwerken kunnen veranderingen bewerkstelligen in de markt, maar ook bij overheden, vertelt Eefke. ‘Circulariteit gaat over systeemverandering. Dat vraagt om andere stappen. Die stappen gaan nu niet snel genoeg, vind ik. Maar misschien is een transitiemanager van nature wat onrustig. Omdat de vernieuwersnetwerken bezig zijn met die andere stappen, wil ik dat de lessen op de juiste plek landen. De juiste plek vinden bij de Rijksoverheid is nog weleens lastig, ook al zijn er allerlei nationale programma’s.’ Bij de provinciale organisatie agendeert Eefke zelf de lessen van de netwerken. ‘Ik laat zien welke stappen de provincie kan zetten voor de randvoorwaarden en prikkels die vernieuwers nodig hebben.’

‘Het vele schakelen en de diverse rollen maken mijn functie erg leuk. Ambtenaren werken vaak projectmatig, taakgericht of vanuit kaders. Mijn rol is veel breder. Dat gun ik andere ambtenaren ook, dat ze die ruimte nemen of krijgen, en dat ze geholpen worden om te werken aan competenties die nodig zijn bij het werken aan grote transities. Dat laatste doet DuurzaamDoor gelukkig. Daar heb ik zelf veel profijt van.’