Romeinse grens wordt gekoesterd

De Romeinse Limes, de grens van het Romeinse rijk, moet werelderfgoed worden. Daar gaan 26 gemeenten, drie provincies en het rijk zich gezamenlijk voor inzetten.

Draagvlak nodig voor nominatie
De partijen hebben maandag een intentieverklaring getekend dat ze samen voor de Unesco-nominatie van de Limes gaan. De oude grens van het Romeinse rijk doorkruist Nederland van Katwijk tot Nijmegen en volgt de loop van de oude Rijn. Archeologisch onderzoek heeft Romeinse forten, nederzettingen en delen van de Romeinse weg blootgelegd. De resten zijn goed bewaard gebleven. Reden voor de overheden om samen met Duitsland te proberen de Unesco-nominatie binnen te slepen. ‘Dit is een belangrijke stap’, zegt projectmanager Tamar Leene. ‘Het is een inhoudelijk verhaal, maar er is ook draagvlak nodig voor de nominatie. Met deze intentieverklaring is daar een belangrijke stap voor gezet.’

Stuurgroepen
In de intentieverklaring staan afspraken over hoe de organisatie nationaal wordt vormgegeven, dus ook met de Oosterburen. ‘En verder structuurafspraken over wat we samen doen en wat door de stuurgroep wordt gedaan.’ De stuurgroepen zijn bestuurlijke tafels per provincie met daarin de verantwoordelijk gedeputeerde en wethouders. Er is ook een internationale stuurgroep met provinciebestuurders en bestuurders van Duitse deelstaten en de directeur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Grootste archeologische monument van Europa
De drie andere Europese delen van de Romeinse Limes staan al op de Werelderfgoedlijst. Met de Nederlandse Limes erbij ontstaat het grootste archeologische monument van Europa. ‘Het werelderfgoedlabel wordt ook wel gezien als de Michelin-ster voor erfgoed’, vertelt Leene. ‘In potentie is het heel goed voor de recreatieve en toeristische ontwikkeling. Het geeft ook betekenis aan de plek waar mensen wonen.’ Maar de Unesco is streng, weet Leene. ‘Plekken die wij voordragen moeten we ook echt in de grond behouden blijven. Dat betekent dat we daar goed naar moeten kijken. Bouwen op die plekken is toegestaan, als het monument maar behouden blijft.’

Plekken samen uitkiezen

Het is niet zo dat de hele grens straks een aaneengesloten monument is. ‘We moeten samen nog bepalen welke plekken we uitkiezen als echte archeologische trekpleisters. Dat bepalen niet de provincies alleen. De gemeenten moeten er ook achter staan. De beschermingstatus als rijksmonument wordt ook alleen ingezet als zowel provincie als gemeenten het ermee eens zijn.’

Matilo

Het Leidse archeologische park Matilo is onderdeel van de Limes en een rijksmonument. ‘Matilo mag natuurlijk niet ontbreken in de nominatie als Werelderfgoed’, aldus de Leidse wethouder Jan-Jaap de Haan (CDA). ‘In tegenstelling tot de meeste archeologische plekken in Nederland, beleef je bij ons in Matilo echt het verleden. Doordat het fort bovengronds is nagemaakt ervaar je hoe groot zo’n fort vroeger was.’

Plekken wel promoten

Hoewel een plek op de Werelderfgoedlijst goed is voor het toerisme dat cultuurbeleving steeds meer schijnt te waarderen, moeten overheden het label wel “uitnutten”, aldus Leene. ‘We moeten er de boer mee op. Er liggen kansen, maar je moet ook aan de slag met je mooie plekken, zoals in Arnhem en onder de Dom in Utrecht. Die plekken moeten wel promoten, anders heb je alleen een mooi bewaard geheim.’ De financiering hiervoor komt van de stichting Romeinse Limes Nederland die provincie en rijk vier jaar lang ondersteunen voor in totaal 225 duizend euro. ‘Daarna moeten ze het zelf doen. Ze moeten er dus zelf ook aan trekken.’

Ambitie is 2018

Intussen tekenen ook de contouren zich af van een overeenkomst met Duitsland om de nominatie binnen te slepen. ‘Daar moeten we nog afspraken over maken. De voordracht moet internationaal zijn.’ In 2011 heeft staatssecretaris Zijlstra Duitsland gevraagd en zij hebben positief gereageerd. Eind dit jaar beslist minister Bussemaker over de volgorde van de nominaties. Dat zijn er in totaal negen. ‘We richten ons nu op informatie aanleveren. We maken een nominatiedossier. Dat is ons tijdpad. We verwachten trouwens niet dat we meteen worden genomineerd. Gedeputeerde Han Weber (Zuid-Holland, D66) sprak al uit dat 2018 de ambitie is. Zo hebben we voldoende tijd ons op een zorgvuldige manier voor te bereiden zonder dat de aandacht verslapt.’