RES-monitor PBL: meer tera’s, meer uitdagingen

Het aandeel hernieuwbare elektriciteit is in de verzamelde RESsen 1.0 met 5 procent gestegen ten opzichte van de concept-RESsen van een jaar eerder. De klimaatdoelen elektriciteit uit zon en wind  op land zijn daarmee realiseerbaar. Maar er doemen ook nieuwe uitdagingen op.

Klimaatakkoord
Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de Monitor RES 1.0.  Het PBL telde alle RESsen 1.0 bij elkaar op die de dertig energieregio’s uiterlijk 1 juli van dit jaar moesten aanleveren. Daaruit komt naar voren dat er plannen bestaan voor tussen de 35 en 45 terawatt-uur aan elektriciteit uit zon en wind, met een middenwaarde van 41 terawatt-uur. Het is dus goed mogelijk, stelt het PBL, dat de in het Klimaatakkoord voor 2030 afgesproken 35 terawatt-uur daadwerkelijk wordt gehaald.

Meer zon
De nieuwe aantallen liggen 5 procent hoger dan in concept RES-sen van zomer 2020. Dat is te danken aan de toename van de plannen voor opwekking van elektriciteit uit zonnepanelen. De ambities voor windmolens bleven in de RESsen 1.0 vrijwel ongewijzigd.

Toenemende schaarste
Het probleem lijkt niet zozeer in de plannen van de regio’s te zitten, maar in de toenemende schaarste op het elektriciteitsnet. Die is sinds 2018 sterk toegenomen en zal, verwacht het planbureau, de komende jaren ‘een chronische belemmering vormen.’ Dit vraagt volgens het PBL ‘een hoger tempo om planning en realisatie van hernieuwbare energieopwekking af te stemmen op beschikbare en nieuwe netcapaciteit.’

Raad van State
Daarnaast bestaan er zorgen over een recente uitspraak van de Raad van State over de plaatsing van windmolens. Wellicht zijn er nieuwe, algemeen geldende milieuregels nodig voor wind op land. Dit veroorzaakt onzekerheid en vertraging rond de lopende projecten. Het PBL ziet dat er wel voortgang wordt geboekt bij het ruimtelijk inpassen van zonnepanelen en windturbines. ‘Zorgen zijn er ook, omdat niet duidelijk is hoe landschapsanalyses en ontwerpateliers uit de regio’s zijn meegenomen in de RES 1.0.’   

Burgerparticipatie
Duidelijke verbetering is er in de wijze waarop burgers bij de totstandkoming van de regionale energiestrategieën worden betrokken. Waar dit bij de in 2020 vastgestelde concept-RESsen in de praktijk nog een papieren exercitie was, zijn de regio’s nu concreet bezig met online-bijeenkomsten en enquêtes. Wel vindt het planbureau dat er in de dialoog met burgers meer ruimte moet zijn voor tegengeluid. Bij het creëren van meer draagvlak voor de nieuwe energievormen spelen ‘het versterken van lokaal eigendom van (delen van) zonnevelden en windparken en de lokale beleidsmatige vaststelling van beleid’ volgens het PBL een belangrijke rol.